Ρεαλιστικά αισιόδοξοι να αναμετρηθούμε με τις δυσκολίες
Αγαπητοί σύντροφοι και συντρόφισσες, αγαπητοί προσκαλεσμένοι από τα αδελφά κόμματα, από τις αγωνιστικές διεθνείς οργανώσεις,
Η απερχόμενη Κεντρική Επιτροπή συνεδρίασε για την πραγματοποίηση του «κλείσιμου» των εργασιών. Εκτιμά κατ' αρχήν το κλίμα που διαμορφώθηκε με τη συζήτηση της εισήγησης, με την ολοκλήρωση, αν θέλετε σε κορυφαίο επίπεδο, της προσυνεδριακής δουλιάς.
Μπορούμε να μιλήσουμε αναμφισβήτητα για μια καθολική συμφωνία με τις Θέσεις, με την εισήγηση της Κεντρικής Επιτροπής στο 16ο Συνέδριο και με ένα ανεβασμένο ακόμα και σε σχέση με το 15ο Συνέδριο κλίμα ιδεολογικοπολιτικής ενότητας.
Ταυτόχρονα, θεωρούμε θετικό ότι εκφράστηκε ένα πνεύμα δημιουργικής σωστής ανησυχίας με τη μορφή του ερωτήματος, του προβληματισμού, για το πώς το Κόμμα θα μπορέσει να ξεπεράσει ορισμένες αδυναμίες ελλείψεις και καθυστερήσεις που εκφράζονται ως οργανωτικό πρόβλημα αλλά δεν είναι μόνο τέτοιο, π.χ. για τη λειτουργία των ΚΟΒ, αλλά και την ποιότητα της καθοδηγητικής δουλιάς και των οργάνων, την ανάπτυξη και ανανέωση των γραμμών του, την ακόμα πιο ουσιαστική βελτίωση της κοινωνικής σύνθεσης, την κυκλοφορία του «Ριζοσπάστη» και μια σειρά άλλους πολύ ουσιαστικούς δείκτες που δεν είναι στενά αριθμητικοί, έχουν βαθύτερο ιδεολογικο-πολιτικό χαρακτήρα.
Μεγαλύτερη απαιτητικότητα στη δουλιά μας
Πολύ δημιουργική ήταν η ανησυχία για το πώς θα τα καταφέρει το Κόμμα να εκφράσει μέσα από τη δράση για τη συγκρότηση του Μετώπου την ανερχόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια.
Σε τελευταία ανάλυση το ζήτημα που τέθηκε: πώς θα καταφέρουμε να φέρουμε σε αντιστοιχία την ικανότητα να παίρνουμε σωστές αποφάσεις με τη χειροπιαστή αποτελεσματικότητα της δουλιάς μας. Αυτό το ερώτημα έχει απαντηθεί από τα ντοκουμέντα του συνεδρίου και τις ομιλίες, αλλά είναι ένα ερώτημα το οποίο πρέπει να το έχουμε δημιουργικά μπροστά μας συνεχώς.
Θεωρούμε ότι οι εργασίες του συνεδρίου μάς εξοπλίζουν με τη δυνατότητα να είμαστε ρεαλιστικά αισιόδοξοι ότι μπορούμε να αναμετρηθούμε με υποκειμενικές αδυναμίες, ελλείψεις και καθυστερήσεις που έχουμε εντοπίσει και που πιο ολοκληρωμένα αναγράφονται στα ντοκουμέντα.
Δεν πρέπει να «βλογάμε τα γένια μας». Και δεν έγινε εδώ μέσα στις εργασίες του συνεδρίου κάτι τέτοιο. Αναμφισβήτητα πρέπει να έχουμε συνείδηση ότι παλέψαμε σε μια πάρα πολύ δύσκολη δεκαετία, αντέξαμε, αυτό είναι καλό αλλά δεν μπορεί να μείνουμε ικανοποιημένοι με την αντοχή όσο και αν αυτό είναι ένα θεμελιακό ζήτημα. Πρέπει να γίνουμε μόνιμα απαιτητικοί με τον εαυτό μας - στελέχη, μέλη και πάνω από όλα πάρα πολύ να είναι αυστηρά τα στελέχη με τον εαυτό τους - χωρίς να ωραιοποιούμε τα πράγματα και χωρίς να προσφεύγουμε σε εύκολη δικαιολόγηση για τις αδυναμίες μας.
Αναμφισβήτητα η νίκη της αντεπανάστασης έχει βαθύτερες και μακροπρόθεσμες συνέπειες και στην Ελλάδα και διεθνώς. Το γεγονός όμως ότι περάσαμε το σοκ των πρώτων χρόνων είναι σημαντικό, άρα, ρεαλιστικά, επαναστατικά αισιόδοξοι μπορούμε να αναμετρηθούμε με τα υψηλά καθήκοντα που βάζει και το 16ο Συνέδριο σαν συνέχεια του 15ου για την ισχυροποίηση του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα, για την οικοδόμηση του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου. Ρεαλιστικά αισιόδοξοι σημαίνει, σύντροφοι, να μη μας πιάσει το άγχος για τη γρήγορη, άρα πρόχειρη, προώθηση πολιτικών καθηκόντων, όπως είναι η υπόθεση του Μετώπου. Οπωσδήποτε εξαρτάται και από μας αλλά όχι μόνο από μας.
Αλλά από την άλλη μεριά, σύντροφοι, δεν μπορεί να είναι ένα καθήκον αόριστο. Αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρξουν στη δουλιά μας άμεσα, στην πορεία προς το 17ο Συνέδριο, κατά διαστήματα αυστηρά ελεγχόμενα, χειροπιαστά και μετρήσιμα αποτελέσματα σε ορισμένους δείκτες που αφορούν και το Κόμμα και τη δράση του για το Μέτωπο, το εργατικό και γενικότερο λαϊκό κίνημα.
Ενδεικτικά αναφέρουμε: Αποκρυσταλλώματα στην κομματική οικοδόμηση, ιδιαίτερα στους εργασιακούς χώρους, ανάμεσα στη νεολαία, η διάδοση του «Ριζοσπάστη», γενικότερα η πρόοδος της διάδοσης των ιδεών και των θέσεών μας που έχει και μετρήσιμους δείκτες. Ενας από αυτούς πρέπει να είναι και η πρόοδος της συνδικαλιστικής, της εκλογικής, γενικότερα της πολιτικής μας επιρροής, η πρόοδος της ΚΝΕ, η πρόοδος των οικονομικών του Κόμματος. Επειδή μιλήσαμε για τα διάδοση των ιδεών του Κόμματος πρέπει εδώ να εντάξουμε και την αντιμετώπιση του χρόνιου προβλήματος που σε μεγάλο βαθμό είναι υποκειμενικό μας πρόβλημα, το πρόβλημα της πιο πλατιάς διάδοσης του «Ριζοσπάστη». Οταν λέμε πλατιά διάδοση του «Ριζοσπάστη» εννοούμε με δείκτη τον αριθμό των μελών του Κόμματος, των οπαδών, των επιρροών, των ανθρώπων που έχουν ενδιαφέρον από πρώτο χέρι να μάθουν τι λέμε και πώς το λέμε.
Μετρήσιμος δείκτης επίσης είναι η πολιτική ανάδειξης και ανάπτυξης των στελεχών, η πολιτική ανάδειξης νέων στελεχών όπως λέμε στις θέσεις και στην εισήγηση προς το συνέδριο. Το 17ο Συνέδριο πρέπει να βρει το Κόμμα ουσιαστικά ανανεωμένο με νέα στελέχη, να πέσει και ο μέσος όρος της ηλικίας των στελεχών παίρνοντας υπόψη ότι στη διαδοχικότητα των γενεών ισχύει και αυτό. Διαδοχικότητα στην οποία, όλες οι γενιές αξιοποιούνται, αλλά, σύντροφοι, πρέπει να προχωρήσουμε πραγματικά στην ανάπτυξη των υπαρχόντων στελεχών αλλά και στην ανάδειξη νέων με τους όρους, τις διαδικασίες και τα κριτήρια που γενικά έχουμε καθορίσει και τα έχει επιβεβαιώσει και η πρακτική μας πείρα.
Αφομοίωση των ντοκουμέντων - έκφρασή τους στη ζωή
Η συζήτηση που έγινε προσυνεδριακά, αλλά και εδώ στις εργασίες του συνεδρίου, έδειξε βεβαίως συσπείρωση, ιδεολογικοπολιτική ενότητα, πιο συνειδητή συμφωνία με τις αποφάσεις από πριν. Ταυτόχρονα έδειξε, σύντροφοι, ότι χρειάζεται ακόμα δουλιά ούτως ώστε αυτό που λέμε συμφωνία και αφομοίωση με τις αποφάσεις, να μεταφραστεί σε συγκεκριμένο καθημερινό τρόπο καθοδήγησης προς τις κομματικές οργανώσεις βάσης και αντίστοιχο συγκεκριμένο τρόπο δουλιάς, μεθόδους δράσης στην εργατική τάξη και γενικότερα στο λαό. Εκεί τελικά κρίνεται η αφομοίωση της πολιτικής μας. Επομένως χρειάζεται από τη Δευτέρα το πρωί κιόλας, ξεκινώντας, αν θέλετε, από τους αντιπροσώπους αλλά και όχι μόνο, να απαντήσουμε στο ερώτημα πόσο βαθιά έχουμε μπει και έχουμε αφομοιώσει την πολιτική μας και τον αντίστοιχο τρόπο δουλιάς.
Δεν αρκεί να αποστηθίσουμε τα ντοκουμέντα ή να αποστηθίσουμε με τη μορφή τσιτάτων τις κατευθύνσεις ή την ορισμένη συνθηματοποίηση της πολιτικής μας. Το να λέμε «ΚΚΕ ισχυρό- Μέτωπο Λαϊκό, για τη λαϊκή εξουσία και τη λαϊκή οικονομία» βεβαίως είναι μια σωστή, αν θέλετε συνθηματοποίηση των καθηκόντων μας, αλλά με συνθήματα δε λύνονται τα σύνθετα και ανώτερου επιπέδου καθήκοντα που πρέπει να βγάλουμε. Με τα συνθήματα δε δίνουμε απάντηση στην πολυπλοκότητα και στη συνθετότητα των φαινομένων που συναντάμε στην καθημερινή μας ζωή. Επομένως ας μην πούμε ότι έχουμε καταχτήσει, αυτό που λέμε τη βαθύτερη αφομοίωση των αποφάσεων και την ικανότητα να την κάνουμε δράση.
Από την άλλη μέρα, στις 18 του Δεκέμβρη, οι ΚΟΒ, οι φίλοι και οι οπαδοί μας κατ' αρχήν και οι σύμμαχοί μας πρέπει να νιώσουν ότι κάτι άλλαξε μετά το 16ο Συνέδριο. Οτι το Κόμμα πήρε ένα μπόι πάνω. Δεν έχουμε δικαίωμα να κλείσουμε τη σελίδα του συνεδρίου και να πούμε ότι τώρα... συνεχίζουμε. «Τι έχουμε; Α, έχουμε τις κινητοποιήσεις στις 19 του μήνα». «Τι άλλο έχουμε; Α, θα έρθει το ασφαλιστικό στη Βουλή τον επόμενο Μάρτη. Τι έχουμε; Εχουμε να κλείσουμε την οικονομική εξόρμηση»... Οχι ότι αυτά είναι καθήκοντα έξω από τις αποφάσεις του συνεδρίου. Αλλά πολλές φορές κάνουμε καλά Σώματα, καλές συζητήσεις, παίρνουμε καλές αποφάσεις, αλλά την άλλη μέρα δεν αλλάζει η ατμόσφαιρα μέσα στο Κόμμα. Επομένως, πρέπει να γίνουν όλα εκείνα, ώστε να νιώσουν οι σύντροφοι που δεν έζησαν την ατμόσφαιρα του συνεδρίου και κυρίως οι κομματικές οργανώσεις βάσης, οι φίλοι και οι οπαδοί, ότι εδώ πραγματικά έγινε ένα βήμα προς τα μπρος. Το πώς, με ποιους τρόπους και τις μεθόδους θα τα βρούμε αυτές στα ντοκουμέντα που έχουμε υιοθετήσει και στα τελικά ντοκουμέντα που θα ψηφίσει το συνέδριο. Υπάρχουν και οι γενικές κατευθύνσεις και τα μέσα, οι μέθοδοι, οι κρίκοι δουλιάς. Δεν είναι σκοπός του κλεισίματος να κάνουμε μια τέτοια ανακεφαλαίωση, λίγο από όλα. Αυτά πρέπει να τα «χωνέψουμε», στη συνέχεια που θα δώσουμε στη μελέτη των ντοκουμέντων και στην αξιοποίηση της πείρας.
Καθημερινή δουλιά με τα ντοκουμέντα του Συνεδρίου
Με τα ντοκουμέντα πρέπει να δουλεύουμε, σύντροφοι, μέχρι την ημέρα που θα δημοσιευτούν οι Θέσεις για το 17ο Συνέδριο. Ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά είναι που τα ντοκουμέντα τα βάζουμε στο συρτάρι ή καμιά φορά δεν ξέρουμε και πού είναι τα ντοκουμέντα του συνεδρίου και πάμε και δουλεύουμε με ό,τι θυμάται καθένας. Δεν μπορούμε να τα θυμόμαστε όλα. Είναι αδύνατον. Θα θυμόμαστε επιλεκτικά κάτι από όλα. Με τα ντοκουμέντα πρέπει να δουλεύουμε όχι σαν τσιτάτα. Πρέπει να τα υπενθυμίζουμε δημιουργικά και σε σύνδεση με τις εξελίξεις στους συντρόφους που καθοδηγούμε, στις συνελεύσεις, τις ομιλίες μας και όσο περισσότερο τα διαβάζουμε θα βρίσκουμε και πλευρές που στην πρώτη δόση και αρχικά ίσως, δεν τις είχαμε επισημάνει. Αλλωστε, και τα ίδια τα ντοκουμέντα θα είναι τα καθοδηγητικά μας κείμενα αλλά και ταυτόχρονα και μέσα στην πορεία φέτος, του χρόνου, του παραχρόνου, θα γεννιούνται και οι ιδέες και οι σκέψεις τι πρέπει να βελτιώσουμε, τι να διορθώσουμε, τι να συμπληρώσουμε. Ετσι γίνεται πάντα. Και μετά το 15ο Συνέδριο ξεκινώντας βλέπαμε: Α, εδώ πρέπει να συμπληρώσουμε. Τα ντοκουμέντα εξάλλου είναι οι άξονες, είναι η βάση, αλλά δε δίνουνε και συνταγές για όλα τα προβλήματα, πολύ περισσότερο που λέμε ότι μπορεί να έχουμε και απότομες εξελίξεις. Δουλεύουμε με τα ντοκουμέντα και αποχτούμε την ικανότητα να τα εμπλουτίζουμε και να τα αναπτύξουμε, ώστε στο 17ο Συνέδριο πραγματικά να υπάρχει ένα ακόμα ανώτερο επίπεδο πιο βαθιάς και ουσιαστικής αυτοκριτικής εξέτασης της δουλιάς μας και επεξεργασίας.
Ωστόσο, σύντροφοι η Κεντρική Επιτροπή εκτιμά ότι από το σύνολο των καθηκόντων, κατευθύνσεων και υποδείξεων που γίνονται στα ντοκουμέντα και τα ανέδειξε η ως τώρα συζήτηση χρειάζεται με το κλείσιμο των εργασιών να συγκεντρώσουμε την προσοχή μας σε ορισμένα από αυτά που άλλωστε φωτίστηκαν και τέθηκαν και από τις ομιλίες.
Πρώτο: Αφομοιώνοντας τις αποφάσεις μας και γνωρίζοντας τι καινούριο πρόσθεσαν στις ως τώρα επεξεργασίες οφείλουμε πραγματικά να κάνουμε κυρίαρχο στοιχείο στη δουλιά μας την προβολή, την εκλαΐκευση των πολιτικών θέσεων, της πολιτικής πρότασης του Κόμματος, της συνολικής πολιτικής στο λαό.
Οσο πιο βαθιά αφομοιώσουμε τις Θέσεις, τόσο πιο κατανοητοί θα γινόμαστε στο λαό. Γίνονται πολλές παρατηρήσεις, ότι καμιά φορά στελέχη του Κόμματος μιλάμε αλλά δεν είμαστε κατανοητοί. Ή, όταν κάνουμε την καθημερινή μας προπαγάνδα υπάρχει ένας κόσμος που δε μας καταλαβαίνει, πέρα από το γεγονός ότι εν πάση περιπτώσει δυσκολεύονται κάποιοι εργαζόμενοι να καταλάβουν και να μπουν στη δική μας λογική και στη δική μας μεθοδολογία. Τι συμβαίνει: Οταν δεν τα έχουμε ολοκληρωμένα αφομοιώσει δε γινόμαστε απλοί και κατανοητοί. Οταν στο μυαλό μας δεν έχουμε λύσει ζητήματα, τα δίνουμε λειψά. Δεν είναι μόνο ζήτημα ποιότητας του πολιτικού λόγου. Το κυριότερο είναι ότι μπορούμε να γίνουμε απλοί και κατανοητοί γνωρίζοντας καλά τις αποφάσεις μας, τα στοιχεία, τα επιχειρήματα. Γνωρίζοντας σε βάθος τα προβλήματα.
Δεύτερο: Εχοντας αφομοιώσει σωστά την πολιτική μας θα αποκτήσουμε ακόμη μεγαλύτερη ικανότητα στην πολιτική συσπείρωσης δυνάμεων, στην πολιτική συμμαχιών. Σε ορισμένες περιπτώσεις διακρίνουμε, αυτό που συνήθως λέμε, μια στενότητα στην αντίληψη της προώθησης πολιτικής συμμαχιών ή ακόμα αν θέλετε μια αντίληψη «χυλός» στην πολιτική των συμμαχιών. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι αποτέλεσμα μιας ιδεολογικής διαφωνίας. Μη γνωρίζοντας σε βάθος τα προβλήματα, δεν έχουμε εκείνη την αυτοπεποίθηση, εκείνη την ικανότητα, μια λαθεμένη στρεβλή άποψη να την αντιμετωπίσουμε, να την απαντήσουμε ή αν θέλετε να αξιοποιήσουμε μια άποψη που φεύγει από τα καθιερωμένα. Μπορεί και να τρομάζουμε. Αν γνωρίζουμε σε βάθος θα έχουμε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση να αναπτύξουμε συνεργασίες, είτε σε επίπεδο παραγόντων είτε με άλλες δυνάμεις, συνεργασίες στο κίνημα, συνεργασίες στις συσπειρώσεις. Θα μπορούμε, με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση να κινηθούμε και με τους συμμάχους. Δε θα φοβόμαστε μη μας «ρίξουνε». Αμα ξέρουμε καλά την πολιτική μας, άμα είμαστε σταθεροί σε αυτήν, έχουμε και την ικανότητα και της ευελιξίας, με την έννοια ότι ξέρουμε πού χρειάστηκε να κάνουμε τον αναγκαίο συμβιβασμό και τι αντιστάθμισμα χρειάζεται, ούτως ώστε να μειώσουμε τυχόν συνέπειες αυτού του αναγκαίου και χρήσιμου στις συγκεκριμένες συνθήκες και στη συγκεκριμένη συσπείρωση συμβιβασμού.
Κόμμα στο ύψος των απαιτήσεων
Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι να ξεκαθαρίσουμε το εξής: Οταν λέμε να φέρουμε το Κόμμα στο ύψος των απαιτήσεων θέλει καλύτερα να συνειδητοποιήσουμε το χαρακτήρα του Αντιιμπεριαλιστικού, Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου, της συμμαχίας που προωθεί το Κόμμα.
Κόμμα στο ύψος των απαιτήσεων σημαίνει Κόμμα καθοδηγητική δύναμη στους εργατικούς ταξικούς αγώνες, στους αγώνες γενικότερα αλλά πριν από όλα στην εργατική τάξη. Κόμμα καθοδηγητική δύναμη στη διαδικασία συσπείρωσης της πολιτικής συμμαχιών. Εκεί πρέπει να φαίνεται η ισχυροποίηση του Κόμματος. Είναι και θέμα βεβαίως ποσότητας δυνάμεων αλλά και ποιότητας. Μπορεί σε ένα χώρο να έχεις σημαντική ποσότητα δυνάμεων και στο συγκεκριμένο χώρο να είναι αδύνατη η επίδραση του Κόμματος. Σε άλλους χώρους, με λιγότερες δυνάμεις να έχεις καταφέρει περισσότερα αποτελέσματα. Αυτό δε σημαίνει σύντροφοι, αντιπαράθεση της ποσότητας στην ποιότητα. Κακά τα ψέματα. Με μικρή ποσότητα δεν έχεις και ανεβασμένη ποιότητα. Αυτό που λέμε δυνάμωμα του Κόμματος σημαίνει άσκηση πιο ουσιαστικού και επιτελικού καθοδηγητικού ρόλου.
Για ποια συμμαχία παλεύει το Κόμμα;
Το Μέτωπο, σε αυτό όλοι συμφωνούμε και έχουμε όλοι συνείδηση, πρόκειται για συμμαχία με μικροαστικές δυνάμεις, κοινωνικές πολιτικές, οι οποίες πάντα και στην πορεία, ακόμα, αν θέλετε, και σε περιόδους που θα ανεβαίνει η αγωνιστικότητα, θα ρέπουν προς την ταλάντευση. Μην ξεχνάμε, όσο θα προχωράει η πολιτική συμμαχιών του Κόμματος τόσο η άρχουσα τάξη με τους μηχανισμούς της θα προσπαθεί να αποσπά συμμάχους με την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» αξιοποιώντας την ταλάντευση κ.λπ.
Επομένως ΚΚΕ ισχυρό σημαίνει ικανότητα να κερδίζεις συμμάχους, να τους αποσπάς από τα πλοκάμια της άρχουσας τάξης και αυτό δεν το λύνουμε μόνο με το να έχουμε -και πρέπει να έχουμε- ιδεολογικά καθαρά τις θέσεις μας για τη συμμαχία. Είναι ζήτημα μιας ολόπλευρης και συνολικής δουλιάς δεμένης με τη δράση, υπομονετικής δουλιάς με τους συμμάχους, συλλογικής επαγρύπνησης και προσπάθειας.
Μιλάμε για ένα Μέτωπο το οποίο δε θα περιορίζεται στο να στηρίζει, να ενθαρρύνει τους αγώνες και να κινητοποιεί τους εργαζόμενους, για να αμυνθούν ή για να συγκρατήσουν ή να αποσπάσουν κατακτήσεις. Αναμφισβήτητα και αυτό το στοιχείο πρέπει να χαρακτηρίζει το Μέτωπο. Αλίμονο αν δεν έχει και αυτό το στοιχείο πάλης, δράσης γύρω από τα προβλήματα και απόσπασης καταχτήσεων. Εμείς θέλουμε να τις κάνουμε εφαλτήριο για προχώρημα της πάλης. Αλλά το Μέτωπο, από την πρώτη στιγμή της συγκρότησής του - και γι' αυτό ακριβώς επεξεργαζόμαστε καλύτερα σήμερα το πλαίσιο και τους στόχους του - πρέπει να θέσει το γενικότερο πολιτικό ζήτημα της χώρας. Το ζήτημα της εξουσίας. Είναι άλλο πράγμα σύντροφοι πώς αυτό το πράγμα θα εκλαϊκεύεται σε κάθε χώρο ανάλογα με το επίπεδο ωρίμανσης της συνείδησης και κυρίως παίρνοντας υπόψη τα ενδιαφέροντα του κάθε χώρου, ποιο είναι το κύριο πρόβλημα. Ωστόσο εδώ δεν μπορεί να πάμε σε εκπτώσεις. Η διαδικασία προς το Μέτωπο και το ίδιο το Μέτωπο πρέπει να δείχνει το ρόλο του και το σκοπό του, ότι θέλει να θέσει ζήτημα μιας άλλης εξουσίας, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές απόψεις που θα υπάρχουν σε αυτό το ζήτημα.
Μιλάμε για ένα Μέτωπο, που όταν θα χτιστεί θα συναντήσει τη λυσσαλέα αντίδραση της άρχουσας τάξης της χώρας μας και όχι μόνον. Και από αυτή την άποψη είναι σωστό αυτό που ειπώθηκε πολλές φορές. Ο κόσμος μάς λέει: «έχετε δίκιο σε αυτά», «αυτές είναι οι λύσεις», «έχετε επιβεβαιωθεί». Συναντάμε εργαζόμενους που δέχονται προωθημένες αντιλήψεις σε ορισμένα ζητήματα. Πού «κολλάνε»; Στο πώς θα γίνουν. «Κολλάνε» στην έλλειψη ετοιμότητας αυτή τη στιγμή να συγκρουστούν για να επιτύχουν αυτά τα ζητήματα. Από μια πλευρά είναι ώριμος ο κόσμος. Καταλαβαίνει ότι χρειάζεται σύγκρουση.
Μιλάμε για ένα Μέτωπο που θα δρα σε μια χώρα, η οποία είναι βαθιά ενσωματωμένη στο ιμπεριαλιστικό σύστημα για να μη μιλήσω ιστορικά πώς διαμορφώθηκε ο ελληνικός καπιταλισμός. Μια χώρα που ο ιμπεριαλισμός δε θα την αφήσει να του ξεφύγει και να χάσει τον έλεγχο. Μια χώρα που έχουμε πρόσφατη εμπειρία μετά τον πόλεμο, όπου ο ιμπεριαλισμός έκανε ανοιχτή επέμβαση και μια άρχουσα τάξη, η οποία έβαψε κυριολεκτικά στο αίμα τα χέρια της. Δεν «εκσυγχρονίστηκε» η άρχουσα τάξη της χώρας μας ανεξάρτητα από το γεγονός ότι το Κόμμα μας με τη δράση του κατάφερε σε ορισμένες στιγμές ακόμα και σήμερα σε ορισμένους χώρους να μην περνάει εύκολα αυτός ο εξαχρειωμένος αντικομμουνισμός. Μιλάμε λοιπόν πραγματικά για μια πολύ σκληρή, πολυμέτωπη σύγκρουση.
Καταλαβαίνετε λοιπόν τι Κόμμα πρέπει να αναπτύξουμε. Δεν πρόκειται για ένα Κόμμα που θα οργανώσει αγώνες, που πρέπει να ανεβάσει την εκλογική του επιρροή -και αυτό είναι ένα στοιχείο και δείκτης της ικανότητάς του. Πρέπει να ανεβαίνει ο πήχης.
Είναι ζωτική ανάγκη η ανοιχτή μαζική πολιτική δράση του Κόμματος, όχι μόνο από εκλογές σε εκλογές, σε μεγάλα γεγονότα, αλλά καθημερινά. Και σε περιόδους ύφεσης και σε περιόδους όξυνσης. Αυτό είναι ένα ολόκληρο ζήτημα. Μέσα εκεί εντάσσεται και ο «Ριζοσπάστης». Υπάρχουν σκέψεις, ιδέες, θέσεις. Το ζήτημα είναι ότι δεν είναι καταχτημένος ένας τέτοιος τρόπος δουλιάς. Το θέμα, αν θέλετε, της λαϊκής οικονομίας, λαϊκής εξουσίας, του σοσιαλισμού, αυτά όλα πρέπει να τίθενται μέσα στο λαό χωρίς εκπτώσεις και με τον κατάλληλο και δημιουργικό τρόπο ακριβώς να κερδίζεις ή να προβληματίζεις δυνάμεις.
Το «λίπασμα» είναι η δουλιά στο εργατικό κίνημα
Το δεύτερο ζήτημα σύντροφοι, είναι ότι αυτή η εντατική πολιτική μας δουλιά θέλει και λίπασμα για να πιάσει τόπο. Εχει την αυτοτέλειά της, θέλει όμως και λίπασμα. Το λίπασμα είναι η ακόμα πιο εντατική μας δουλιά στους αγώνες, στις μαζικές οργανώσεις και πριν από όλα στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα.
Στις ομιλίες αλλά και στις θέσεις, αναδείχτηκε αυτό το ζήτημα. Οτι σήμερα οι στόχοι πάλης που εμείς προωθούμε στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα δεν αντιστοιχούν στο περιεχόμενο των γενικότερων πολιτικών καθηκόντων που βάζουμε και για το Κόμμα αλλά και για το λαό και για τις συμμαχίες. Θα έλεγε κανείς ότι υπάρχει - ίσως είμαι υπερβολική - μια «ουδέτερη» ή «νεκρή ζώνη». Ενώ από τη μια μεριά, έστω με τις αδυναμίες, προβάλλουμε τη γενική πολιτική του Κόμματος ιδιαίτερα σε μεγάλες αναμετρήσεις, στην καθημερινή μας δουλιά, στους τόπους δουλιάς, στο μαζικό κίνημα αυτή όλη η γενική πολιτική συρρικνώνεται σε ορισμένα αποσπασματικά τρέχοντα προβλήματα. Θα μου πείτε δε φταίμε μόνο εμείς.
Βαθύτερη μελέτη και επεξεργασία στα προβλήματα της εργατικής τάξης και του συνδικαλιστικού κινήματος
Ζούμε σε μια περίοδο, όπου έχουμε υποχώρηση του κινήματος. Υπάρχει η γνωστή προπάθεια του ρεφορμισμού της εξαγοράς συνειδήσεων, η προσπάθεια ενσωμάτωσης του συνδικαλιστικού κινήματος. Υπάρχει μια αναδίπλωση των εργαζομένων. Εγκατέλειψαν αγωνιστικά αιτήματα, που είχαν στα προηγούμενα χρόνια και έχουν περιορίσει τα ζητήματα στο «να βρω μια δουλιά και ό,τι να 'ναι». Δε φταίμε εμείς απόλυτα γι' αυτό. Ομως και εμείς, σύντροφοι, μέσα στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, δεν έχουμε κάνει τις απαιτούμενες προσπάθειες της δημιουργικής, σωστής αναπροσαρμογής των στόχων πάλης. Είναι ένα ζήτημα. Και έτσι, πολλές φορές, η γενική μας πολιτική φαίνεται ασύνδετη, στα μάτια του λαού, με τους στόχους πάλης, που πρέπει να προσπαθούμε να περάσουν και να γίνουν υπόθεση του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος.
Η Κεντρική Επιτροπή - και φαντάζομαι να υιοθετηθεί και στα τελικά ντοκουμέντα - θεωρεί ότι ακόμα και στις εργασίες του συνεδρίου δε θα μπορούσαμε να βαθύνουμε σε αυτά τα ζητήματα της δράσης μας στο μαζικό κίνημα, ιδιαίτερα στην εργατική τάξη και στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα. Χρειάζεται ακόμα βαθύτερη μελέτη και επεξεργασία. Υπάρχουν πολλά νέα προβλήματα και συγχρόνως χρόνια, παλιά. Και με αυτήν την έννοια, προτείνει η ΚΕ τη διοργάνωση πανελλαδικού κομματικού σώματος, στο οποίο θα πάρουν μέρος και οι Οργανώσεις Βάσης του Κόμματος, όχι για να κάνουμε μια γενικόλογη θεωρητική συζήτηση, αλλά για να επεξεργαστούμε πιο συγκεκριμένα και πρακτικά αυτά τα ζητήματα, χωρίς να σημαίνει ότι και τώρα δεν έχουμε έναν οδηγό κατευθύνσεων. Να πω, σύντροφοι, ένα παράδειγμα. Από τη μια μεριά, αυτή τη στιγμή, έχει αρχίσει αυτό που λέμε η δράση των εργατοϋπαλλήλων κατά κλάδο ή κατά τομέα οικονομίας. Εχει υποχωρήσει σημαντικά αυτό που λέμε η κλαδική - εν πάση περιπτώσει - η συνδικαλιστική συνείδηση σε επίπεδο κλάδου. Αλλά και, από την άλλη μεριά, η ίδια η κλαδική συνείδηση σήμερα, έστω και στο συνδικαλιστικό επίπεδο, είναι αντικειμενικά στενή. Μπορεί, π.χ., τα προβλήματα της κλωστοϋφαντουργίας να λυθούν στα πλαίσια μόνο της κλωστοϋφαντουργίας; Εδώ ξεκινάει από το βαμβάκι και φθάνει μέχρι τις διεθνείς εμπορικές σχέσεις της χώρας μας. Και, βεβαίως, περνάει μέσα από την Ευρωπαϊκή Ενωση, τον καπιταλιστικό καταμερισμό εργασίας, τις σχέσεις κυριαρχίας, εξάρτησης κλπ., που κυριαρχούν. Μπαίνουν ζητήματα υψηλού βαθμού μονοπώλησης. Μπορεί σήμερα να περιοριστούμε σε αυτό που λέμε ο αγώνας του βαμβακοπαραγωγού, ο αγώνας του ελαιοπαραγωγού; Βεβαίως, θέλουμε και αυτό να αναπτύξουμε. Την κατά κλάδο και κατά προϊόν, π.χ., στην αγροτική παραγωγή, δουλιά, αλλά και, ταυτόχρονα, να μην κλείσουμε το πρόβλημα εκεί. Διότι εδώ πια υπάρχει ολόκληρο πρόβλημα αγροτικής οικονομίας, μικρομεσαίας, φτωχής αγροτιάς, εργατών γης στο χωριό. Εχουμε καινούρια προβλήματα. Δεν μπορούμε να τα λύσουμε στα πλαίσια ενός κλαδικού κινήματος. Και αυτό πρέπει να βοηθήσουμε να αναστυλωθεί, όπου έχει διαλυθεί, αλλά και ταυτόχρονα να αναστυλωθεί, ξεπερνώντας τη στενή κλαδική αντίληψη. Εχουμε πάρα πολλά, σύνθετα προβλήματα: Ανοργάνωτους εργάτες, νέα επαγγέλματα κλπ., κλπ. Οι αναδιαρθρώσεις μάς βάζουν σε καινούρια προβλήματα. Ωστόσο, η πολιτικοποίηση του συνδικαλιστικού κινήματος είναι αναγκαία, διότι πρέπει να αντιστοιχεί στο χαρακτήρα της επίθεσης που συναντάει. Και η δική μας δράση πρέπει εκεί να βοηθάει.
Κοινωνικές συμμαχίες και μορφές πάλης
Υπάρχουν και άλλες πλευρές, που αφορούν το εργατικό κίνημα και, γενικότερα, το μαζικό κίνημα. Π.χ., οι κοινωνικές συμμαχίες. Και εδώ ας δώσουμε μια απάντηση. Μέσα στο Κόμμα, είναι λυμένο γιατί λέμε ναι στη συμμαχία της εργατικής τάξης με τα μικροαστικά στρώματα. Στις συζητήσεις, γενικά, όλοι συμφωνούμε. Οταν πάμε, όμως, στη διαμόρφωση, στην προσπάθεια να διαμορφώσουμε ως κόμμα ενιαία αιτήματα πάλης, εκεί υπάρχει το κλότσημα. Ακόμα και αντιλήψεις «με τον μικροαστό θα πάω;», «είναι εργοδότης, έχω και αντίθεση» κλπ.
Επομένως, υπάρχει ένα ζήτημα πραγματικά συνειδητοποίησης της σημασίας αυτής της συμμαχίας. Αυτό που λέμε εργατική τάξη και σύμμαχοί της σημαίνει αντίστοιχη επεξεργασία ενιαίων στόχων, χωρίς να καταργείται η ιδιαιτερότητα του κάθε κινήματος και, ταυτόχρονα, σημαίνει μορφές κοινωνικής συμμαχίας, που πρέπει να εκδηλώνονται σε όλα τα μέτωπα πάλης.
Αλλο ζήτημα, σύντροφοι. Οι μορφές πάλης και δράσης στο μαζικό κίνημα. Και εδώ πρέπει να αξιοποιήσουμε σημαντικά την πείρα των αγροτικών κινητοποιήσεων, των κινητοποιήσεων της Παιδείας και ορισμένων εργατικών κινητοποιήσεων. Πρέπει να ξεφύγουμε από τη γραφειοκρατική και ρουτινιάρικη αντίληψη. Είναι άλλο πράγμα αυτό που λέμε, το σωματείο να το αποκαταστήσουμε, να δράσει, να κινείται και άλλο πράγμα αυτή η γραφειοκρατία. Να συνεδριάσουν κάποια όργανα, να κάνουν το υπόμνημα, να πάνε το υπόμνημα στις γνωστές κλασικές αρχές, να πάρουν απάντηση από το υπόμνημα, να περιμένουμε να γίνει νομοσχέδιο στη Βουλή, να περιμένουμε να συζητηθεί στη Βουλή κλπ., κλπ.
Εδώ πρέπει, με τη δική μας δράση, να εμπνεύσουμε μορφές που ανεβάζουν τη λαϊκή πρωτοβουλία, την εργατική πρωτοβουλία, συνελεύσεις από τα κάτω, επιτροπές αγώνα, επιτροπές πρωτοβουλίας, όχι κομματικά υποκατάστατα - είκοσι κομμουνιστές κάνουν επιτροπή αγώνα - αλλά αυτό το πνεύμα, οι μορφές πάλης αποφασίζονται συλλογικά κλπ. Και εδώ στις μορφές πάλης υπάρχει και μπόλικο ιδεολογικό φορτίο, διότι υπάρχει η άποψη της «αστικής νομιμότητας» και πρέπει να αντιπαλέψουμε ιδεολογικά, πολιτικά και πρακτικά αυτές τις αντιλήψεις. Πάνω από όλα, είναι ότι ο εργάτης, η εργάτρια, ο υπάλληλος, δεν μπορεί αλλιώς να ασκήσει τα δικαιώματά του, παρά με τις απεργίες, με οξυμένες μορφές πάλης και συγκρούσεις, που πρέπει να έχουν πρωτοτυπία, πολυμορφία και μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης.
Γεννήματα της δράσης οι συσπειρώσεις
Και, τέλος, μια άλλη πλευρά, είναι οι συσπειρώσεις, σύντροφοι. Τα επιμέρους μέτωπα πάλης, οι συσπειρώσεις, γύρω από αντιιμπεριαλιστικούς, αντιμονοπωλιακούς στόχους. Αυτές οι συσπειρώσεις δένονται και με την πολιτική δράση και τις πρωτοβουλίες του Κόμματος και με την ανάπτυξη των ταξικών και, γενικότερα, των μαζικών αγώνων. Και για να μην κάνουμε θεωρητική συζήτηση, ας δούμε πιο πρακτικά. Πώς γεννήθηκε το ΠΑΜΕ; Και πώς το βλέπουμε ως Κόμμα, πώς επιδιώκουμε να εξελιχθεί; Γεννήθηκε μέσα από τη δράση στο συνδικαλιστικό κίνημα. Μέσα από τους αγώνες. Ξεκίνησε σαν μια συνδικαλιστική συσπείρωση. Στηρίχτηκε πολιτικά και από πολιτικές δυνάμεις. Να πάρει χαρακτηριστικά, όχι μιας απλής συνδικαλιστικής συσπείρωσης, αλλά μιας πολιτικοποιημένης συσπείρωσης - μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα, βέβαια, δρα - αλλά ταυτόχρονα λέμε, εφόσον εξελιχθεί, μπορεί να αποτελέσει και ένα από τα φύτρα του Μετώπου. Κάποιος σύντροφος μίλησε για το πώς ξεκίνησε το ΕΑΜ. Εντάξει, δεν υπάρχει σήμερα πλήρης αναλογία. Αλλά, εν πάση περιπτώσει, μην πούμε ότι δεν υπάρχει και καμία αναλογία. Αυτές οι συσπειρώσεις είναι συσπειρώσεις, που δένονται, ξεκινάνε μέσα από τους αγώνες. Πρέπει να προωθούν τους αγώνες, να οργανώνουν αγώνες και, ταυτόχρονα, να μην μετατρέπονται σε μια άλλη οργάνωση του μαζικού κινήματος.
Θέλει μεγάλη ικανότητα και επιτελικότητα για τη συγκρότηση αυτών των συσπειρώσεων σε πανελλαδικό και σε τοπικό επίπεδο. Στις Θέσεις και στην εισήγηση, ακόμα πιο ολοκληρωμένα, μιλάμε για έξι μέτωπα τέτοιας συσπείρωσης. Εχει και μια σχηματικότητα, ενδεχομένως, αυτό το έξι. Γιατί, π.χ., όσον αφορά την πάλη κατά των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και του ιμπεριαλιστικού πολέμου, δεν πρέπει να περιοριστούμε μόνο στο να υπάρχει μια ιδιαίτερη συσπείρωση, αλλά, ταυτόχρονα, πρέπει να είναι και μέτωπο παρέμβασης του εργατικού κινήματος, του ΠΑΜΕ. Παρ' όλα αυτά, μιλάμε για έξι τέτοιους άξονες. Και εδώ πρέπει να δούμε και από τα κάτω, τοπικά, τέτοιες συσπειρώσεις και με πανελλαδική έκφραση.
Αυτές οι συσπειρώσεις πρέπει να έχουν αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό χαρακτήρα και κατεύθυνση. Αλλά, από την άλλη μεριά, μπορεί η συσπείρωση να ξεκινήσει αβαθής. Πρέπει να βαθαίνει ο προσανατολισμός της. Δεν μπορούμε, π.χ., να απαιτήσουμε από ένα επιμέρους μέτωπο να υιοθετήσει τη λαϊκή εξουσία και τη λαϊκή οικονομία. Αμα κάνουμε τέτοιες συσπειρώσεις και τα υιοθετήσουν αυτά, γιατί δεν κάνουμε αμέσως το Μέτωπο; Το ότι προτάσσουμε τις συσπειρώσεις, χωρίς να παραιτούμαστε από τη δημιουργία προϋποθέσεων και να αξιοποιούμε δυνατότητες γενικά για το Μέτωπο, σημαίνει ότι δε βλέπουμε ότι μπορεί άμεσα και πρακτικά να εμφανιστεί αυτό το Μέτωπο, χωρίς να αποκλείσουμε, βέβαια, αν δημιουργηθούν τέτοιες δυνατότητες, να το προχωρήσουμε. Η πρόταξη των συσπειρώσεων είναι για να διαμορφώσουμε τέτοια μέτωπα, που μας πάνε προς το Μέτωπο. Για να μπορέσουμε να συγκεντρώσουμε όσο γίνεται περισσότερες δυνάμεις, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η άρχουσα τάξη κάνει τις δικές της συσπειρώσεις.
Αυτές οι συσπειρώσεις έχουν και μεγαλύτερη ευελιξία. Από την άλλη μεριά, δεν πρέπει να γίνουν πλαδαρές, να ξεχειλώσουν και να χάσουν το στίγμα τους. Μπορούμε και πιο ευκίνητα να τις δούμε. Μια συσπείρωση σε ένα τέτοιο μέτωπο μπορεί να χαλαρώσει, μπορεί να χρειαστεί να το εγκαταλείψεις, μπορεί να μη σταθεί και να ξεπηδήσει ένα άλλο στην πορεία. Αυτή όλη η υπόθεση, είναι υπόθεση καθοδήγησης. Και εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε: Δε θα φτιάξουμε τέτοια μέτωπα και συσπειρώσεις με τη νοοτροπία ότι πρέπει τρία - τέσσερα στελέχη να ρίξουμε, να κάνουν πέντε - έξι συνεργασίες και να φτιάξουμε μια επιτροπή. Και αυτό χρειάζεται. Αλλά, ταυτόχρονα, σε αυτές τις συσπειρώσεις, πρέπει να διατάσσονται δυνάμεις κομματικές και να γίνεται και υπόθεση και των ΚΟΒ. Εγινε, π.χ., αυτή η συσπείρωση για τα δημοκρατικά δικαιώματα. Αν αυτή η συσπείρωση μείνει έτσι και δε γίνει υπόθεση του ΠΑΜΕ, άλλων κινημάτων κλπ., θα εξελιχθεί σε μια συσπείρωση θετική μεν, αλλά αποδυναμωμένη.
Στις συσπειρώσεις μπορούμε και πρέπει να επιδιώκουμε να εκφράζονται αποτελέσματα, να επιφέρουμε ρήγματα στις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Σε αυτές τις συσπειρώσεις πρέπει να επιδιώκουμε να συμμετέχουν και δυνάμεις πολιτικές, που δεν τις κατατάσσουμε σήμερα στις δυνάμεις για το Μέτωπο. Π.χ., για να μη μιλάμε αφηρημένα: Πάρτε το ΔΗΚΚΙ. Με το ΔΗΚΚΙ, σε τρία μέτωπα έχουμε κοινή δράση: ΠΑΜΕ, δημοκρατικά δικαιώματα, κέντρο δράσης για τα Βαλκάνια. Το γεγονός ότι έχουμε την εκτίμηση, ότι δεν έχει εναλλακτική πρόταση σε μια κατεύθυνση αντιμονοπωλιακή, δε σημαίνει ότι κακώς επιδιώξαμε - ορθά επιδιώξαμε - να συσπειρωθούμε εκεί. Δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει, τι μπορεί να φέρουν οι εξελίξεις. Εξαρτάται, βέβαια, και από το ΔΗΚΚΙ. Και με το Συνασπισμό επιδιώξαμε να προσέλθει σε ορισμένα μέτωπα. Εδώ να μην μπερδεύουμε. Στο ιδεολογικό πολιτικό επίπεδο, πρέπει να οξύνουμε το μέτωπο με το Συνασπισμό, γιατί εκπροσωπεί το κλασικό - παρότι είναι μικρή δύναμη - και επικίνδυνο συγκροτημένο οπορτουνισμό στη χώρα μας. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν επιδιώκουμε να τραβήξουμε δυνάμεις του στην κοινή δράση σε διάφορα μέτωπα. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι περισσότερες δυνάμεις είναι στο ΠΑΣΟΚ και στη ΝΔ. Κακά τα ψέματα. Με κοινωνικοταξικά κριτήρια βλέποντας τα πράγματα. Και εκεί πρέπει να στρέψουμε την προσοχή και τη δράση μας. Να προσελκυστούν δυνάμεις, που είναι οργανωμένες στο ΠΑΣΟΚ, τοπικά στελέχη, σε συσπειρώσεις, στο κίνημα, με στόχο τον απεγκλωβισμό τους από τις πολιτικές των ηγεσιών τους.
Πρέπει, λοιπόν, να βλέπουμε τη δράση και ως όρο, ως διαδικασία, που συμβάλλει στις διεργασίες και στις αναδιατάξεις. Είναι, λοιπόν, ζητήματα και καθοδήγησης, πέρα από ιδεολογικοπολιτικά ζητήματα.
Ζητήματα που αφορούν το χαρακτήρα του Μετώπου
Τέλος, χρειάζεται να επαναλάβουμε ορισμένα ζητήματα στο κλείσιμο, που αφορούν ιδεολογικοπολιτικά ζητήματα γύρω από το χαρακτήρα του Μετώπου.
Στο 15ο Συνέδριο ξεκαθαρίσαμε το εξής πράγμα: Οτι η συγκέντρωση δυνάμεων, η πολιτική συμμαχιών του Κόμματος χτίζεται πάνω στην αντίθεση μονοπώλια - ιμπεριαλισμός. Εδώ σ' αυτήν τη θέση, από το 15ο ακόμα Συνέδριο, εκφράζεται και ο συμβιβασμός, ο σωστός συμβιβασμός, που πρέπει να κάνει το Κόμμα στην πολιτική συμμαχιών. Με ποια έννοια λέμε συμβιβασμό: Στην ουσία, σύντροφοι, όταν λέμε μονοπώλια - ιμπεριαλισμός, τι εννοούμε; Καπιταλισμός. Τι είναι ο ιμπεριαλισμός; Είναι ο μονοπωλιακός καπιταλισμός. Τι είναι ο ιμπεριαλισμός; Το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού. Ομως, δεν μπορούμε να χτίσουμε συμμαχία στην αντίθεση καπιταλισμός - σοσιαλισμός, γιατί σημαίνει συμμαχία για τη σοσιαλιστική επανάσταση και συμμαχία για τη δικτατορία του προλεταριάτου. Αυτό δεν μπορούμε να το βάλουμε. Και δεν μπορούμε να το βάλουμε, γιατί είναι και λυμένο θεωρητικά, αλλά και η πείρα αυτό δείχνει. Πολλοί αυτόν το συμβιβασμό τον λένε ότι είναι ελιγμός. Πολιτικά και ιδεολογικά δεν είναι λάθος ο όρος ελιγμός. Αρκεί να μην τον φανταζόμαστε ότι είναι κόλπο για να κοροϊδέψουμε κάποιους. Οι σύμμαχοι, άμα θέλουν, θα έρθουν μαζί μας. Δε θα έρθουν, γιατί τους κοροϊδεύουμε. Ισα - ίσα, εμείς τους λέμε καθαρά. Εμείς θεωρούμε ότι η τελική έκβαση αυτού του αγώνα πρέπει να είναι ο σοσιαλισμός. Δεν έχει άλλη διέξοδο. Και αυτό πρέπει να τους το λέμε. Ωστόσο, λέμε, ελάτε μαζί πάνω σε αυτή την αντίθεση να βαδίσουμε - με όλα αυτά να μην τα επαναλάβω που λέμε και στο 15ο και στο 16ο Συνέδριο. Είναι, όμως, καθαρό. Είναι ένας συμβιβασμός του Κόμματος. Και είναι σωστό να εκθέτουμε όλες τις πολιτικές και ιδεολογικές μας θέσεις στους συμμάχους και να ξέρουν πού γίνεται ο συμβιβασμός.
Δεύτερο. Βεβαίως, θα είναι λάθος, σύντροφοι, προκαταβολικά και για όλη την πορεία του Μετώπου, να πούμε πού θα γίνονται - γιατί θα γίνονται και στην επόμενη φάση - οι αναγκαίοι συμβιβασμοί.
Μερικοί σύντροφοι και στις ομιλίες προσυνεδριακά, έλεγαν να ξεκαθαρίσουμε και στην πορεία πού θα συμβιβαστούμε. Θα είναι λάθος, σύντροφοι. Γενικά, αυτό θα πρέπει να το έχουμε μπροστά μας. Δεν μπορούμε από τώρα να αρχίσουμε να λέμε: Εδώ θα συμβιβαστούμε, εκεί θα συμβιβαστούμε, αναιρώντας τη δυναμική των εξελίξεων, αναιρώντας την προσπάθειά μας να πείσουμε για τις θέσεις μας. Ακόμα και όταν κάνουμε μια προωθημένη συμφωνία με τους συμμάχους, είναι βέβαιο ότι στην πορεία δε θα κάνουν πίσω; Θα κρίνουμε κάθε φορά. Πώς θα λύσουμε τον κόμπο, και η συμμαχία να μη διασπαστεί και να μην γίνουν ανεπίτρεπτοι συμβιβασμοί. `Η, ακόμα, μπορεί άλλοι να φύγουνε, άλλοι να μείνουν. Και το Μέτωπο μπορεί να μετεξελιχθεί, να πάρει άλλη μορφή ή να περάσει μια προσωρινή δυσκολία και να επανασυγκροτηθεί στην πορεία. Αυτά τα λέμε και στο 15ο Συνέδριο. Επομένως, πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι η ουσία των συμβιβασμών θα υπάρχει. Ποιοι κάθε φορά θα είναι, εδώ πρέπει να το λύνει ολόκληρο το Κόμμα στις δοσμένες συνθήκες.
Για το θέμα της εξουσίας
Στο 15ο Συνέδριο, επίσης, λέγαμε καθαρά στις σελ. 122 -123, για το Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Μέτωπο και το θέμα της εξουσίας. Εκεί αναφερόμαστε και στην περίπτωση σε επαναστατική κατάσταση να διαμορφωθούν λαϊκοί επαναστατικοί θεσμοί, που να φθάσουν ως το σημείο να αναδείξουν μια λαϊκοεπαναστατική κυβέρνηση, που θα τη χωρίζει τυπική απόσταση από τη δικτατορία του προλεταριάτου. Μιλούσαμε, επίσης, και για τη δυνατότητα να διαμορφωθεί κυβέρνηση, μέσω του Κοινοβουλίου, των αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών δυνάμεων.
Διαπιστώσαμε, επεξεργαζόμενοι τις Θέσεις για το 16ο Συνέδριο, ότι, ενώ στην ουσία συνδέαμε το Μέτωπο με το θέμα της εξουσίας, δεν απαντούσαμε πώς θα συμβιβάσουμε τις αντικειμενικές διαφορές, που θα υπάρχουν στα πλαίσια του Μετώπου. Και όχι μόνο γι' αυτό, αλλά για να εμπεδώσουμε καλύτερα τι σημαίνει Μέτωπο και εξουσία, επεξεργαστήκαμε καλύτερα το θέμα της λαϊκής εξουσίας και λαϊκής οικονομίας.
Στο 15ο Συνέδριο είχαμε προγραμματικούς στόχους πάλης και πλαίσιο, το οποίο εκτιμήσαμε, επεξεργαζόμενοι τις Θέσεις, ότι από πλευράς πολιτικής και κατεύθυνσης ήταν σωστό, αλλά ήταν ένα άθροισμα στόχων. Αλλοι από αυτούς ήταν πολύ προωθημένοι (αποδέσμευση από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ), άλλοι ήταν τρέχοντες, επιμέρους, της τρέχουσας στιγμής και δεν υπήρχε ένα τέτοιο συνεκτικό και ολοκληρωμένο πλαίσιο, προσαρμοσμένο και σε αυτό που ζούμε τώρα, στις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις. Επομένως, είχαμε να λύσουμε και ένα άλλο ζήτημα. Να δουλέψουμε καλύτερα και τα μέτωπα συσπείρωσης και το θέμα τι θα προσφέρει αυτή η εξουσία του Μετώπου. Πώς θα λύσουμε αυτό το ζήτημα της ενοποίησης των απόψεων, χωρίς, όμως, αυτή η ενοποίηση να είναι κατασκευασμένη και τεχνητή και, από την άλλη μεριά, τι θα κάνει αυτή η εξουσία του Μετώπου.
Πιστεύουμε ότι λύθηκε σωστά αυτό το ζήτημα. Κατ' αρχήν να ξεκαθαρίσουμε: Αν έχουμε μια κυβέρνηση με βάση το Κοινοβούλιο, αυτή η κυβέρνηση οπωσδήποτε δεν είναι εξουσία πλήρης. Είναι ένας μοχλός, που πρέπει να την αξιοποιήσει το Μέτωπο και το Κόμμα μας. Λέμε πώς πρέπει να αξιοποιηθεί. Αυτή η κυβέρνηση οπωσδήποτε δε θα έχει τη συγκατάθεση του λαού να λύσει με επαναστατικό τρόπο αυτά τα ζητήματα. Γιατί ξέρουμε ότι μέσω του Κοινοβουλίου εκφράζεται και μια πολύ πιο αβαθής συνείδηση. Εστω και αν χρειάζονται αναπτυγμένες ταξικές συγκρούσεις για να βγει και μέσα από το Κοινοβούλιο, εφόσον γίνει αυτό. Οπωσδήποτε, αυτή η κυβέρνηση πρέπει να δρομολογήσει μια σειρά μέτρα, που αφορούν το βιοτικό επίπεδο. Υπάρχει ζήτημα με τις ιμπεριαλιστικές δεσμεύσεις. Είναι φανερό τι έχει να αντιμετωπίσει. Και στις συγκεκριμένες συνθήκες θα είναι και πιο καθαρό και ποιοι είναι οι κρίκοι. Αυτή η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει. Σε σύντομο διάστημα θα κριθεί. `Η θα προχωρήσει και θα ανοίξει το δρόμο σε βαθύτερες αλλαγές, ή θα τη ρίξουν. Εδώ πρέπει να το έχουμε καθαρό. Αυτή η κυβέρνηση δε θα έχει όλη την εξουσία. Γιατί τα μονοπώλια θα κυριαρχούν. Πρέπει να στηρίξουμε αυτήν την προσπάθεια. Δε θέλω να πω περισσότερες λεπτομέρειες. Τα λέμε στις Θέσεις. Εάν, όμως, σύντροφοι, έχεις μια επαναστατική κατάσταση και έχεις ένα τέτοιο γέννημα, το Μέτωπο γίνεται επαναστατικό μέσα από τις ίδιες τις εξελίξεις. Εχεις επαναστατική κυβέρνηση. Εφόσον αυτή η μάχη λήξει νικηφόρα, ο συσχετισμός το επιτρέψει, το γέννημα τι θα είναι; Μπορεί να είναι άλλο από τη σοσιαλιστική εξουσία; Και ακριβώς λέμε αυτή τη θέση, ότι αυτή η επαναστατική κυβέρνηση, όταν θα ολοκληρώσει και θα σταθεροποιήσει τα χαρακτηριστικά της, θα είναι σοσιαλιστική εξουσία.
Τώρα ας μην μπούμε σε λεπτομέρειες. Αυτό που λέμε, πόσο ολοκληρώνει και σταθεροποιεί τα χαρακτηριστικά της, εδώ θα είναι πραγματικά μια πορεία αναμέτρησης και, ίσως, και εμείς δεν έχουμε ξεκαθαρίσει και δεν μπορούμε από τώρα να το ξεκαθαρίσουμε. Εκ των υστέρων, θα πούμε αυτή είναι πραγματικά εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, σοσιαλιστική εξουσία. Αυτά πια δεν μπορεί να τα λύσει κανείς με πρωθύστερα θεωρητικά κατασκευάσματα, αλλά η έκβαση αυτής της πάλης θα είναι μια τέτοια εξουσία. Τι θα κάνει αυτή η εξουσία; Αντικειμενικά, θα πρέπει να κάνει αυτά που συνδέονται με την ουσία της λαϊκής οικονομίας. Οπωσδήποτε, γεννιέται εδώ το ερώτημα: «Μα, σύντροφοι, ενώ από τη μια μεριά λέτε δε βάζετε συμφωνία για το σοσιαλισμό, από την άλλη μεριά κατευθυντήριες ιδέες της λαϊκής οικονομίας έχουν οπωσδήποτε σοσιαλιστικό χαρακτήρα ή, ας το πούμε, είναι και σοσιαλιστικής χροιάς και απόχρωσης». Η κοινωνικοποίηση, π.χ., βασικών συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής. Υπάρχει αυτή η πλευρά. Αν, όμως, δούμε τη λαϊκή οικονομία σαν οικονομική βάση της άλλης πρότασης, δεν μπορούμε να κάνουμε άλλη επιλογή, παρά να πούμε αυτό: Οτι οι βασικές πηγές πλούτου, οι αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας πρέπει να μπουν σε έναν πανεθνικό κρατικό σχεδιασμό. Και αυτές πρέπει να ανήκουν στο λαό. Να είναι λαϊκή περιουσία. Αυτές οι γενικές ιδέες μήπως είναι ιδέες, που θα μας κάνουν εχθρικούς με το λαό; Εμείς πιστεύουμε όχι. Μέσα στο λαό, έστω και μέσα από την εμπειρία του κρατικού καπιταλισμού - εμείς δε λέμε για κρατικό καπιταλισμό, βεβαίως - αυτή η ιδέα, το πού ανήκει η ΔΕΗ, πού ανήκει ο ΟΤΕ, πού ανήκει ο ορυκτός πλούτος, πού ανήκουν οι πηγές της χώρας, αυτές οι ιδέες, έστω και ενστικτωδώς, υπάρχουν μέσα στο λαό και έχουν ωριμάσει πολύ περισσότερο. Αυτό που δεν έχει ωριμάσει, είναι η σοσιαλιστική επανάσταση και η αναγκαιότητα της δικτατορίας της εργατικής τάξης. Εμείς πρέπει να ωριμάσουμε στο λαό αυτές τις ιδέες. Το χτίσιμο της λαϊκής οικονομίας σε μια μεταβατική περίοδο δε λύνεται αυτόματα. Θέλει βηματισμούς, ποια θα είναι η οικονομική πολιτική διαχείρισης. Αυτά δεν μπορούμε να τα προβλέψουμε από τώρα. Αλλοι λένε να πούμε και πώς θα είναι ο ΟΤΕ στη λαϊκή οικονομία. Δεν μπορούμε να ξέρουμε ακριβώς πώς θα είναι η κατάσταση τη συγκεκριμένη στιγμή και δεν είναι σωστό να μπαίνουμε σε τέτοια λεπτομερή ζητήματα από τώρα. Τις βασικές αρχές και την κατεύθυνση χαράσσουμε. Εμείς ακριβώς προτάσσουμε τη λαϊκή οικονομία, που πατάει σε εμπειρίες και ανάγκες του λαού και έχει αντικειμενικό χαρακτήρα αυτή η κοινωνικοποίηση, όπως τη λέμε. Από κει και πέρα βεβαίως, θα ωριμάζει και θα βαθαίνει η συνείδηση του τι σημαίνει λαϊκή οικονομία και λαϊκή εξουσία στην πορεία.
Εμείς, λοιπόν, θεωρούμε ότι ο όρος λαϊκή εξουσία - εμείς τον προβάλλουμε - μπορεί να ενοποιήσει εμάς, που θεωρούμε ότι η σοσιαλιστική εξουσία είναι η λαϊκή εξουσία που θα τα πραγματοποιήσει αυτά, και εκείνους που θεωρούν ότι μπορεί να υπάρξει μια εξουσία αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή μεταβατική, μισομεταβατική, με το ένα πόδι στον καπιταλισμό και το άλλο στο σοσιαλισμό. Ας έχουν αυτές τις απόψεις. Δε θα τα λύσουμε στο ιδεολογικό επίπεδο αυτά. Θα τα προωθούμε και με την αυτοτελή δράση του Κόμματος και με τη διάπλαση στο Μέτωπο. Η δυναμική των εξελίξεων είναι εκείνη που θα λύσει και δικά μας ερωτήματα για το πώς θα περάσουμε στο σοσιαλισμό ακριβώς και πώς θα είναι η σοσιαλιστική οικονομία, αλλά και δικές τους συγχύσεις ή διαφορετικές αντιλήψεις.
Θεωρούμε, λοιπόν, ότι οι επεξεργασίες που έχουν γίνει για το Μέτωπο είναι επαρκείς. Σε ορισμένα πράγματα πρέπει να εμβαθύνουμε περισσότερο που βοηθάνε ακριβώς να στερεωθεί αυτή η αναγκαιότητα της λαϊκής οικονομίας.
Σχετικά με ζητήματα που αφορούν την ιστορία
Τέλος σύντροφοι, η απερχόμενη ΚΕ θεωρεί - επειδή έγιναν και συγκεκριμένες προτάσεις εδώ από αυτό το βήμα του συνεδρίου - θεωρεί ότι δεν πρέπει το Σώμα να πάρει αποφάσεις για θέματα πολύ μεγάλα και σημαντικά που αφορούν κορυφαίες θα έλεγα ιστορικές στιγμές ή φάσεις της ιστορίας του Κόμματος.
Σύντροφοι, για να δούμε. Λένε: «Να τοποθετηθούμε εναντίον της 6ης Ολομέλειας». Ας κάνω και το ερώτημα: Πόσοι από εδώ γνωρίζουν την 6η Ολομέλεια. Και πόσοι γνωρίζουμε τι έγινε πριν, τι έγινε μετά; Γιατί υπάρχουν και συνέδρια του Κόμματος τα οποία - μπορεί να θέλει κάποιος να πάρει ακόμη περισσότερο επιστημονικό ιστορικό βάθος η εξέταση, άλλο πράγμα αυτό - που έχουν σε αρκετά ζητήματα τοποθετηθεί. Μην ξεχνάτε δεν έχουμε μόνο το 8ο συνέδριο του Κόμματος. Εχουμε και το 9ο, έχουμε και το 10ο. Δε μιλάμε για ένα κενό. Πολύ περισσότερο που τέτοια ζητήματα, σοβαρά ζητήματα, δε λύνονται έτσι.
Για το 20ό Συνέδριο: Υπάρχει μια προσέγγιση σε αυτό το ζήτημα, όσον αφορά το ρόλο του συνεδρίου αυτού στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στο ντοκουμέντο που συζητήσαμε κατά την Πανελλαδική Συν/ψη με τις πρώτες σκέψεις και προβληματισμούς για το τι έγινε στις σοσιαλιστικές χώρες.
Ξέρουμε, βεβαίως, ότι οι σύντροφοι που βάζουν αυτό το ζήτημα θέλουν να δουν την επίδραση στην ελληνική πραγματικότητα. Αυτό δεν είναι ζήτημα μιας απόφασης. Είναι θέμα συνειδητοποίησης αυτού του ζητήματος. Από τη μια μεριά είναι σωστό και οι νεότερες γενιές του Κόμματος να φιλοδοξούν και να θέλουν να προσεγγίσουν καλύτερα την ιστορική πείρα του Κόμματος - όχι για να κάνουμε ένα δικαστήριο σε κάποιες περιόδους, αλλά κυρίως για να εξαχθούν συμπεράσματα παρά πολύ χρήσιμα σε αυτό το ζήτημα. Ομως, το θέμα είναι πώς θα το κάνουμε αυτό; Βασικά, μέσα από την ιστορική έρευνα. Και θεωρούμε ότι η συγγραφή του 2ου τόμου της ιστορίας του Κόμματος θα έχει μια συμβολή και σε αυτά τα ζητήματα. Πάντως, επειδή το ζήτημα αυτό μπήκε και από ορισμένα μέλη της ΚΝΕ - είναι καλό οι νέοι να ανησυχούν - νομίζω όμως ότι δε θα υπερβάλουμε και δε θα ξεπεράσουμε τα όρια προβληματισμού και τις ευθύνες του συνεδρίου, να πούμε, ιδιαίτερα στα νέα παιδιά της ΚΝΕ, ότι, παρά τα όποια λάθη έγιναν στην ιστορική πορεία του Κόμματος, σε μια περίοδο που ήταν πιο παιδί το Κόμμα σε σχέση με τη σημερινή του ενηλικίωση, τα όποια λάθη έγιναν, από τα οποία βεβαίως χρειάζεται να διδαχτούμε και να μελετηθούνε, δεν πρέπει να εμποδίζουν αυτά τα νέα παιδιά να είναι απόλυτα πολύ υπερήφανα για την ιστορία αυτού του Κόμματος και να τη νιώθουν και σα δική τους ιστορία, έστω και αν γεννήθηκαν, πολλά από τα παιδιά της ΚΝΕ, σε μια περίοδο που δεν μπόρεσαν να γνωρίσουν τη Σοβιετική Ενωση, το οργανωμένο σοσιαλιστικό σύστημα στην Ευρώπη.
Επομένως, κατανοούμε την ανάγκη να δούμε βαθύτερα την ιστορία του Κόμματος για να διδαχτούμε για το σήμερα και κυρίως γιατί σήμερα το Κόμμα μας έχει ενηλικιωθεί πολύ. Και αν κάποτε έγιναν λάθη σε μια προηγούμενη φάση του Κόμματος, σήμερα δε δικαιολογούμαστε να κάνουμε λάθη ή να επαναλαμβάνουμε λάθη, ακριβώς γιατί έχουμε πολύ μεγάλη πείρα και μια πάρα πολύ πλούσια ιστορία, για την οποία επίσης, υπενθυμίζω, προηγούμενα Σώματα έχουν δώσει προβληματισμούς που πρέπει να τους μελετήσουμε και να συνεχίσουμε την παραπέρα μελέτη.
Σχετικά με την ΚΝΕ
Σύντροφοι, η ΚΕ θεωρεί ότι ανοιχτός λογαριασμός του Κόμματος, αλλά λογαριασμός που πρέπει να μη μένει ανοιχτός και ανεκπλήρωτος, είναι η ολόπλευρη βοήθειά μας στην ΚΝΕ, αλλά κυρίως η συνειδητοποίηση της ευθύνης μας ότι το Κόμμα πρέπει να αποκτήσει πιο άμεσους και ουσιαστικούς δεσμούς με την ίδια τη νεολαία και τα προβλήματά της. Δε θα μπορέσει η ΚΝΕ να συνεχίσει αυτό το δυναμισμό της, αν το Κόμμα δεν κάνει δική του υπόθεση την πάλη για τα προβλήματα της νεολαίας και τα μεταθέτει στον καταμερισμό ευθύνης της ΚΝΕ. Υπάρχουν αρκετές σκέψεις στα ντοκουμέντα, πολύ περισσότερες ειπώθηκαν εδώ, και οπωσδήποτε, μπροστά στο συνέδριο της ΚΝΕ, μπορεί και η νέα ΚΕ να επεξεργαστεί ακόμα πιο συγκεκριμένα, στα πλαίσια των αποφάσεων, αυτές τις κατευθύνσεις.
Αγαπητοί σύντροφοι και συντρόφισσες, νομίζουμε ότι τώρα πια δεν μπορούμε να μιλάμε ότι είμαστε στο τούνελ της δεκαετίας. Τελειώνοντας το 16ο Συνέδριο μπορούμε να πούμε ότι βγαίνουμε σε ένα ξέφωτο. Με ένα Κόμμα πολύ πιο ώριμο και έμπειρο, με συνείδηση των ελλείψεων και αδυναμιών του, με ανεβασμένη απαιτητικότητα. Από αυτή την άποψη πιστεύουμε ότι τελικές αποφάσεις του συνεδρίου θα είναι αποφάσεις που πραγματικά θα καταγραφούν σαν μια σημαντική στιγμή στη μακρόχρονη ιστορία του Κόμματος όχι γιατί προσθέτουν κάτι ριζικά νέο στο 15ο, αλλά κυρίως γιατί κάνουν το Κόμμα πιο ώριμο να αναμετρηθεί με τις αδυναμίες του, πιο ικανό να προωθήσει τα μεγάλα πολιτικά καθήκοντα. Σήμερα είναι η περίοδος που λέμε να φύγουμε από τη φάση της υποχώρησης και των συνεπειών της και να περάσουμε στη φάση της αντεπίθεσης. Και με αυτή την έννοια, σύντροφοι, μπορούμε να προσθέσουμε ότι το Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο Πάλης είναι ένα μέτωπο πάλης με έντονο πατριωτικό και διεθνιστικό χαρακτήρα. Κάτι που επιβεβαιώνει τον πατριωτικό και διεθνιστικό χαρακτήρα του Κόμματος. Δεν πρέπει να λυγίσουμε στην προπαγάνδα που γίνεται εναντίον μας και πρέπει να το αναδείξουμε. Και το ΚΚΕ είναι πατριωτικό και το αντιιμπεριαλιστικό μέτωπο είναι πατριωτικό, πριν από όλα, γιατί κηρύσσουμε τον πόλεμο στην άρχουσα τάξη της χώρας μας. Κηρύσσουμε το σύνθημα «ο λαός να αποφασίζει στον τόπο του για το τι κοινωνία θέλει». Γιατί ταυτόχρονα αντιπαλεύουμε τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε», τη μετατροπή των κρατών σε προτεκτοράτα, τις προσαρτήσεις, την εθνική καταπίεση. Παλεύουμε για τη διεθνοποίηση της ταξικής πάλης, για το συντονισμό δράσης και τη διαμόρφωση ενός πιο ισχυρού και με πιο διακριτή μορφή κομμουνιστικού κινήματος, για να αντιπαλέψουμε και την εθνική στενότητα και τον εθνικό εγωισμό. Ο 21ος αιώνας θα είναι αιώνας των κοινωνικών επαναστάσεων. Βάζοντας σε προτεραιότητα το εθνικό πεδίο πάλης, διεθνοποιούμε ταυτόχρονα το γενικότερο λαϊκό αγώνα, την πάλη του αντιιμπεριαλιστικού και του κομμουνιστικού κινήματος.