Με επαναστατική μεθοδολογία μελετάμε την Ιστορία μας για να γίνουμε πιο δυνατοί

Ενα πολύτιμο ντοκουμέντο με ευρύτερο ιστορικό ενδιαφέρον έχουν πλέον στα χέρια τους τα μέλη και οι φίλοι του ΚΚΕ, πρωτοπόροι εργάτες και εργάτριες, αλλά και ιστορικοί ερευνητές. Το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, που αφορά την περίοδο 1918 - 1949 και κυκλοφόρησε στη μεγάλη εκδήλωση για τα 100χρονα του Κόμματος στο ΣΕΦ, παρουσιάστηκε σε εκδήλωση της ΚΕ στον Περισσό στις 20/12/2018.

Η εκδήλωση περιλάμβανε παρέμβαση από τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα. Επίσης ομιλίες από την Ελένη Μπέλλου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, που παρουσίασε τη μεθοδολογία και τα περιεχόμενα των τεσσάρων Τόμων της έκδοσης και από την Αλέκα Παπαρήγα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ, για την αντιμετώπιση της Ιστορίας του Κόμματος από την αστική και οπορτουνιστική βιβλιογραφία.

Ακολουθούν εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της Ελένης Μπέλλου.

Το ΚΚΕ επιδιώκει στην πράξη να ανταποκρίνεται στο χαρακτήρα του, στον προορισμό του ως επαναστατικής ιδεολογικής - πολιτικής οργανωμένης πρωτοπορίας του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα.

Επομένως, είναι αδήριτη η σχέση του με την ανάγκη μελέτης και έρευνας της Ιστορίας αυτού του κινήματος, όχι μόνο στην Ελλάδα, στις γειτονικές χώρες, αλλά και στις χώρες που το επαναστατικό εργατικό κίνημα μεγαλούργησε, πραγματοποίησε ιστορικής σημασίας νίκες ή ήττες, όπως στη Σοβιετική Ενωση και όχι μόνο.

Η ιδεολογία του ΚΚΕ, ο επιστημονικός κομμουνισμός, θεμελιώθηκε στα συμπεράσματα της ιστορικής έρευνας της κοινωνικής εξέλιξης, ενσωμάτωσε τα συμπεράσματα της διαλεκτικής υλιστικής έρευνας των τρόπων παραγωγής, συνολικότερα των κοινωνικοοικονομικών σχηματισμών, ειδικότερα ενσωμάτωσε τα συμπεράσματα διαφορετικών περιόδων του εργατικού κινήματος.

Με άλλα λόγια, η σχέση του ΚΚΕ με την Ιστορία του δεν είναι σχέση βιωματική, βιογραφική, ούτε μπορεί να υπάρχει επαναστατικό εργατικό κόμμα, δηλαδή Κομμουνιστικό Κόμμα, αν αποσπαστεί από τα επιστημονικά επιτεύγματα, επομένως και από τα ιστορικά, αν δεν διαθέτει τις απαιτούμενες επιστημονικές δυνάμεις για να μελετά τα κοινωνικά φαινόμενα, να αναπτύσσει την ιδεολογία του ενσωματώνοντας τα επιστημονικά συμπεράσματα της φυσικής και κοινωνικής εξέλιξης, της ταξικής πάλης. (...)

Απορρίπτουμε τους ισχυρισμούς όσων εκ του πονηρού προσάπτουν στο ΚΚΕ εμπειρισμό και υποκειμενισμό, έλλειψη αρμοδιότητας και ικανότητας να μελετήσει την Ιστορία του.

Μετά τις ανατροπές στη Σοβιετική Ενωση και σε άλλες χώρες του πρώτου ιστορικού εγχειρήματος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, εξέλιξη που αναμφίβολα επέδρασε και στην εκδήλωση κρίσης στο Κόμμα μας και διάσπασή του το 1991, ακολούθησε μια πρωτόγνωρη περίοδος για το παγκόσμιο πολιτικό εργατικό κίνημα, το κομμουνιστικό, βέβαια και στη χώρα μας. Η αναζωπύρωσή του δεν μπορούσε παρά να γίνει μέσα από τη συνειδητοποίηση των αδυναμιών και των λαθών του, την ανάλυση των ανώριμων και ασταθών βημάτων του, την ανοιχτή συζήτηση των συμπερασμάτων με τα μέλη και τους φίλους του Κόμματος, της Νεολαίας του, την ανοικτή συζήτηση με πρωτοπόρους εργάτες και εργάτριες, μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους, εργαζόμενους μυικά - χειρωνακτικά, αλλά και πνευματικά. (...)

Μέσα στο καμίνι της καθημερινής ταξικής πάλης, στις νέες πρωτόγνωρες συνθήκες του πιο αρνητικού συσχετισμού εδώ και ενάμιση αιώνα, δρομολογήθηκε και πραγματοποιήθηκε η μελέτη της Ιστορίας του Κόμματος για την περίοδο από την ίδρυσή του έως σχεδόν την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας το 1974 και την επιστροφή στο αστικό κοινοβουλευτικό πολίτευμα.

Εγιναν δεκάδες εκδόσεις με ανάλογα ιστορικά θέματα, όπως για τον Ιταλοελληνικό πόλεμο, για τον ΔΣΕ, ειδικότερα για τη συμμετοχή των γυναικών στον ΔΣΕ, για την επτάχρονη στρατιωτική δικτατορία, για το αστικό πολιτικό σύστημα στις δεκαετίες 1950-1960, για τον Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη. Εγιναν εκδόσεις αρχειακών υλικών για Συνέδρια του Κόμματος, Ολομέλειες της ΚΕ που είχαν αποφασιστικό ρόλο στην πορεία του Κόμματος όπως η 6η Ολομέλεια του 1956, η 7η Ολομέλεια του 1957, η 12η του 1968. Εκδόθηκε ως Δοκίμιο ο Τόμος της Ιστορίας του Κόμματος για την περίοδο 1949-1968, που με τη διαδικασία της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης το 2011 προχώρησε σε επανεκτίμηση προγενέστερων εκτιμήσεων και Αποφάσεων του Κόμματος για εκείνη την περίοδο, αποκατέστησε τον Νίκο Ζαχαριάδη από τις άδικες αποφάσεις καθαίρεσης και διαγραφής του.

Συνειδητοποιήσαμε την ανάγκη εκ νέου να μελετήσουμε και να γράψουμε την Ιστορία του Κόμματος με τη μορφή Δοκιμίου, για την περίοδο 1918-1949, σε σχέση με τον τόμο που ήδη κυκλοφορούσε από το 1995. Αυτό το καθήκον προσδιορίστηκε στο 19ο Συνέδριο (2013).

Αλλωστε, είχαμε πλέον νέες δυνατότητες, νέες πηγές για τη μελέτη της Ιστορίας μας.

Διαθέταμε πλέον ένα ηλεκτρονικά οργανωμένο Αρχείο του Κόμματος με πληθώρα ντοκουμέντων αυτής της περιόδου.

Αποκτήσαμε νέα πρόσβαση σε αρχειακό υλικό που αφορούσε τις σχέσεις του ΚΚΕ με το ΚΚΣΕ και τα ΚΚ των γειτονικών βαλκανικών κρατών.

Διαθέταμε ένα επιστημονικό δυναμικό με δυνατότητα αξιοποίησης άλλων αρχείων, ξένης βιβλιογραφίας, αξιοποίησης σειράς μελετών για την ανάπτυξη και εξέλιξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα, τη συμμετοχή της στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και ιδιαίτερα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αξιοποιήσαμε μελέτες για την ελληνική οικονομία και το ελληνικό αστικό κράτος, που εκπονήθηκαν από πανεπιστήμια, την Τράπεζα της Ελλάδας, την Εθνική Τράπεζα, όπως θα διαπιστώσετε και από τη βιβλιογραφική αναφορά.

Η ΚΕ του Κόμματός μας δεν είδε και δεν βλέπει σε αντιπαράθεση την ανάγκη της εξειδικευμένης ιστορικής μελέτης και έρευνας με την ανάγκη για συλλογική συζήτηση των συμπερασμάτων της και ανάληψη της ανάλογης ευθύνης.

Γι' αυτό με την ευθύνη της ΚΕ δρομολογήθηκε η επίπονη μελέτη της Ιστορίας του Κόμματος, μέσω του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ και ενός δικτύου ιστορικών - συνεργατών και άλλων επιστημόνων που είναι ενταγμένοι στα Τμήματα της ΚΕ. Παράλληλα, δρομολογήθηκε και η διεξοδική συζήτηση ανάλογων ιστορικών θεμάτων, όχι μόνο στην ΚΕ, αλλά και στα παρακάτω καθοδηγητικά όργανα του Κόμματος. Συγκεντρώθηκαν παρατηρήσεις από στελέχη του Κόμματος και της ΚΝΕ, μια διαδικασία που κορυφώθηκε με την πραγματοποίηση ανάλογης θεματικής Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης τον περασμένο Ιούνη.

Προϊόν όλης αυτής της διαδικασίας είναι οι 4 τόμοι του Δοκιμίου Ιστορίας που σήμερα σας παρουσιάζουμε.

Ειδικότερα, απευθυνόμενοι στους εκπροσώπους του Τύπου, θέλουμε να επισημάνουμε:

Το υλικό των 4 τόμων δεν αποτελεί μια αποκλειστικά κομματική Ιστορία, δεν είναι στενά φιλο-ΚΚΕ ενδιαφέροντος ή αποκλειστικά ερευνητικού από την πλευρά του ταξικού αντίπαλου.

Θα υποστηρίξουμε ότι είναι υλικό ευρύτερου ιστορικού ενδιαφέροντος και αυτό οφείλεται στη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε. Δηλαδή οφείλεται στο γεγονός ότι η ίδρυση, η ανάπτυξη και η εξέλιξη της ιδεολογικής - πολιτικής ταυτότητας και δράσης του ΚΚΕ και της Νεολαίας του εξετάζονται σε συνάρτηση ιδιαίτερα με τις εγχώριες, αλλά και τις διαβαλκανικές και παγκόσμιες οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις.

Ετσι, μέσω της Ιστορίας του ΚΚΕ, βλέπουμε την Ιστορία της Ελλάδας ενταγμένης στα Βαλκάνια, για έναν αιώνα, αφού είναι αναπόσπαστο κομμάτι της. Αλλά πηγαίνουμε και πιο πίσω, στον έναν σχεδόν αιώνα που μεσολάβησε από την Επανάσταση του 1821 έως την ίδρυση του ΚΚΕ. Επιχειρούμε μια εκτεταμένη αναφορά και εκτίμηση των κοινωνικών - οικονομικών - πολιτικών συνθηκών και ιδεολογικών αντιλήψεων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα έως τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Πιο συγκεκριμένα:

Ο Τόμος Α1 έχει τίτλο: «Διεθνείς και εσωτερικές συνθήκες από την επικράτηση του καπιταλισμού ως την Οκτωβριανή Επανάσταση». Η ύλη του κατανέμεται σε τρία μέρη:

Στο Πρώτο Μέρος παρουσιάζεται συνοπτικά σε παγκόσμιο επίπεδο η μετάβαση από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό, που αναπτύχθηκε σε μια μακρόχρονη πορεία. Για βασικές χώρες του καπιταλισμού εξετάζεται η ωρίμανση των παραγωγικών δυνάμεων, δηλαδή της εργασιακής ικανότητας του ανθρώπου, σε συνδυασμό με την ταξική πάλη που αναπτύχθηκε ανάμεσα στις φεουδαρχικές εξουσίες και στην ανερχόμενη αστική τάξη. Σε αυτή την εποχή η αστική τάξη ήταν η βασική δύναμη της κοινωνικής προόδου, ηγήθηκε και του αγώνα που έκαναν οι αγρότες για την ανατροπή του φεουδαρχικού τρόπου παραγωγής, για την κατανομή της γης που στον έναν ή άλλο βαθμό πραγματοποιήθηκε με την εγκαθίδρυση του καπιταλιστικού κράτους.

Επίσης, σ' αυτό το μέρος του Τόμου Α1 παρουσιάζονται η εμφάνιση και ανάπτυξη της εργατικής τάξης, η διαμόρφωση του κομμουνιστικού κινήματος στο έδαφος της μαρξιστικής θεωρίας, που υπήρξε προϋπόθεση για να κατακτήσει το εργατικό κίνημα αυτοτελή πολιτική παρουσία, σε μια εποχή που η εδραίωση της αστικής τάξης στην εξουσία την έκανε αντιδραστική. Ως προϊόν της ανάγκης διεθνούς ενότητας της εργατικής τάξης, συγκροτήθηκε αρχικά η Α' και στη συνέχεια η Β' Διεθνής.

Δίνονται συνοπτικά και συγκεντρωμένα τα χαρακτηριστικά της έναρξης της εποχής του ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού, στα τέλη του 19ου και στην αρχή του 20ού αιώνα, δηλαδή της εποχής που διαμορφώνεται ως ανάγκη το πέρασμα από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό. Δίνονται οι παράγοντες που οδήγησαν στον Α' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο, από τις φλόγες του οποίου ξεπήδησε η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση.

Το Δεύτερο Μέρος του Τόμου Α1 πραγματεύεται την ανάπτυξη του καπιταλισμού από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έως το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Υποχρεωτικά η ιστορική ανάλυση πηγαίνει πιο πίσω, στην περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, στο καθεστώς της οποίας έζησαν και εξελίχθηκαν οι πληθυσμοί της μετέπειτα ελληνικής επικράτειας.

Αναδεικνύεται η εξής ιδιαιτερότητα στη συγκρότηση του ελληνικού καπιταλιστικού κράτους: Η διεύρυνσή του διήρκεσε σχεδόν έναν αιώνα. Σημαντικό μέρος των πληθυσμών των εδαφών που σταδιακά εντάχθηκαν στο ελληνικό κράτος είχαν δύο αλληλένδετα χαρακτηριστικά στην ιστορική τους διαδρομή:

Την ελληνιστική γλώσσα, επίσημη γλώσσα του Βυζαντίου που συνέχισε να εξελίσσεται, και την Ορθοδοξία, κέντρο καλλιέργειας της γλώσσας. Είναι παράγοντες που στις συγκεκριμένες οικονομικές, πολιτικές προϋποθέσεις του τέλους του 18ου αιώνα, συνέβαλαν στη διαμόρφωση ελληνικής εθνικής συνείδησης.

Αναδεικνύονται οι κοινωνικές δυνάμεις που πήραν μέρος στην Επανάσταση του '21, τεκμηριώνεται ο χαρακτήρας της Επανάστασης ως αστικής εθνικοαπελευθερωτικής. Παρουσιάζονται η πολιτική συγκρότηση των δυνάμεων της Επανάστασης και η σχέση τους με τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία).

Παρουσιάζονται οι οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στην περίοδο από την ίδρυση του ελληνικού αστικού κράτους μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πρόκειται για ιστορική προσέγγιση που βοηθά στη διαμόρφωση κριτηρίων για την κατανόηση και σύγχρονων εξελίξεων, των αντιθέσεων και ανταγωνισμών για το μοίρασμα των αγορών στην ευρύτερη περιοχή, που συχνά οδηγούν στο διαμελισμό υφιστάμενων κρατών, στη διαμόρφωση νέων που λειτουργούν και ως προτεκτοράτα άλλων.

Ειδικότερα αναλύεται ο θεσμός της Βασιλείας ως συστατικό θεμελίωσης του αστικού κράτους, ως θεσμός ενοποίησης των τοπικών αρχών και συγκεντροποίησης της αστικής εξουσίας. Αναλύονται επίσης οι αντιθέσεις που στην πορεία εκδηλώθηκαν μεταξύ του θρόνου και των κατ' εξοχήν αστικών οργάνων, της Βουλής και των κυβερνήσεων.

Σε αυτό το Δεύτερο Μέρος του Τόμου Α1 γίνεται ειδική αναφορά στην πολυπλοκότητα των σχέσεων ιδιοκτησίας γης κατά την ύστερη περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πώς αυτές επηρέασαν τις σχέσεις ιδιοκτησίας γης στο ελληνικό καπιταλιστικό κράτος κατά τη σταδιακή ενσωμάτωση της Θεσσαλίας, της Ηπείρου, της Μακεδονίας. Εχει ιδιαίτερη σημασία και για την κατανόηση ιδιαιτεροτήτων στην ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού, όπως ο πολύ μικρός αγροτικός κλήρος, η μεγαλύτερη επιβίωση της κατακερματισμένης αλλά εμπορευματοποιημένης αγροτικής και χειροτεχνικής παραγωγής, η υπέρμετρη ανάπτυξη της ναυτιλίας και η καθυστέρηση της μεταποίησης, κυρίως στον κλάδο της βιομηχανίας εργαλειομηχανών.

Η αντικειμενική εξήγηση αυτών των ιδιαιτεροτήτων είναι αναγκαία γιατί επεξηγεί ανάλογα λάθη στις αναλύσεις του Κόμματος για την ελληνική καπιταλιστική οικονομία και συνολικότερα για το κράτος, θεωρητικά λάθη που επέδρασαν αρνητικά και στην επεξεργασία της στρατηγικής του, στον προσδιορισμό των κοινωνικών δυνάμεων, στη διαμόρφωση της πολιτικής συμμαχιών.

Το Τρίτο Μέρος του Τόμου Α1 αναφέρεται στη γέννηση και ανάπτυξη του εργατικού και του σοσιαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα έως το 1918.

Καταγράφονται τα πρώτα σκιρτήματά τους αλλά και οι διώξεις και τα θύματα της αστικής κρατικής καταστολής.

Η ανάπτυξη των πρώτων συνδικάτων και σοσιαλιστικών ομάδων στα αστικά κέντρα της χώρας, αλλά και ανάμεσα στους Ελληνες εργάτες του εξωτερικού, δέχτηκε αρχικά τις ιδεολογικές - πολιτικές επιρροές από ρεύματα του ουτοπικού σοσιαλισμού και του αναρχισμού και στη συνέχεια από το διεθνές κίνημα που πάταγε στον επιστημονικό σοσιαλισμό. Ολες αυτές οι επιδράσεις αποτυπώθηκαν αρχικά στην οργανωτική συγκρότηση και ιδεολογική - πολιτική ταυτότητα του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ).

Η μελέτη αυτού του Τρίτου Μέρους, πρώτα απ' όλα από εργάτες, εργάτριες, μισθωτούς, συνδικαλιστές άλλων κινημάτων, βοηθά στην κατανόηση των συνθηκών μέσα στις οποίες πραγματοποιήθηκε η ποιοτική αλλαγή στο εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα, με την ίδρυση του ΣΕΚΕ.

Συνολικά ο Τόμος Α1 είναι γενικότερου ενδιαφέροντος και ενόψει των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, αλλά είναι και Τόμος ειδικότερου ενδιαφέροντος για εκπαιδευτικούς, φοιτητές - σπουδαστές, ακόμα και για μαθητές Λυκείου.

Ο Τόμος Α2 έχει τίτλο «Μεσοπόλεμος: Οικονομία και πολιτική. Η ίδρυση του ΚΚΕ, τομή στην ελληνική κοινωνία» και περιλαμβάνει δύο μέρη:

Το Πρώτο Μέρος αναφέρεται στην ελληνική οικονομία στο Μεσοπόλεμο.

Αναδεικνύεται η σύμφυση βιομηχανικού - εμπορικού - τραπεζικού κεφαλαίου, δηλαδή η ύπαρξη του χρηματιστικού κεφαλαίου, χαρακτηριστικό γνώρισμα της ωρίμανσης του καπιταλισμού, του ιμπεριαλιστικού του σταδίου, που εκφράζεται και στη σύνθεση των Διοικητικών Συμβουλίων των μεγάλων τραπεζών. (...)

Δίνονται στοιχεία που αφορούν την κρατική παρέμβαση στην κατεύθυνση καπιταλιστικοποίησης της αγροτικής παραγωγής, με το νόμο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, την ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας Ελλάδος (ΑΤΕ) και τη διασύνδεση των συνεταιρισμών με αυτή. Επισημαίνεται η κρατική παρακολούθηση των οικονομικών στατιστικών στοιχείων, που επιδίωκε παράλληλα τον στατιστικό διαχωρισμό της βιομηχανίας από τη βιοτεχνία.

Επισημαίνεται επίσης ότι το κράτος δημιούργησε Σχολές, Ινστιτούτα, με στόχο την επέκταση της επιστημονικής και τεχνικής ειδίκευσης, διαμόρφωσε πλήθος άλλων καπιταλιστικών θεσμικών οργάνων, ενώ και τα διάφορα τμήματα του κεφαλαίου - βιομήχανοι, τραπεζίτες, εφοπλιστές - είχαν τις δικές τους οργανώσεις.

Αναδεικνύεται ότι στη διάρκεια του Μεσοπολέμου προχώρησε η καπιταλιστική ανάπτυξη στην Ελλάδα, καταγράφηκαν σημαντικοί ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ και του αντίστοιχου κατά κεφαλήν, αυξήθηκε το μισθωτό εργατικό δυναμικό. Ταυτόχρονα, παρέμενε το εξής διαχρονικό διαρθρωτικό πρόβλημα που, τηρουμένων των αναλογιών, υπάρχει και σήμερα: Η ανάπτυξη αφορούσε τους κλάδους της Μεταποίησης που παρήγαν προϊόντα άμεσης κατανάλωσης και πολύ περιορισμένα μέσα παραγωγής. (...)

Η αντικειμενική εκτίμηση της καπιταλιστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα κατά τον Μεσοπόλεμο έχει ιδιαίτερη σημασία και για τον καθορισμό της στρατηγικής του Κόμματος, αφού η αιτιολόγηση της σταδιοποιημένης στρατηγικής, αρχικά με την αστικοδημοκρατική επανάσταση ως αναγκαία πριν τη σοσιαλιστική, στηριζόταν στη βάση και λαθεμένων θέσεων για την ανάπτυξη των καπιταλιστικών σχέσεων στην Ελλάδα, την εκτίμηση για ημιφεουδαρχικές σχέσεις, που χαρακτήριζαν και το κράτος, με το θεσμό της Βασιλείας.

Η διαμόρφωση της στρατηγικής του Κόμματος στον Μεσοπόλεμο

Το Δεύτερο Μέρος του Τόμου Α2 αναφέρεται στην ηρωική πάλη του ΚΚΕ στον Μεσοπόλεμο αλλά και στη διαμόρφωση της στρατηγικής του Κόμματος.

Αναδεικνύει τις διεθνείς συνθήκες μέσα στις οποίες ιδρύθηκε, καθώς και τις εσωτερικές, που αποτέλεσαν και τη βασική πηγή της ίδρυσής του ως Κόμμα «τέκνο της ανάγκης και ώριμο τέκνο της οργής».

Γίνεται αναλυτική αναφορά στη σκληρή πορεία του Κόμματος, προκειμένου να κατακτήσει επαναστατικά χαρακτηριστικά, στη διαπάλη που αναπτύχθηκε στο εσωτερικό του για τον χαρακτήρα του, αλλά και στην επίδραση που είχε στις γραμμές του η διαπάλη στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

Εχει ιδιαίτερη σημασία και για σήμερα η ιστορική ανάλυση του κατασταλτικού χαρακτήρα του κράτους, ανεξάρτητα από τη μορφή του πολιτεύματος ή τη μορφή της διακυβέρνησης, έχει σημασία η διερεύνηση των μεθόδων του ταξικού εχθρού προκειμένου να διεισδύσει στα ανώτατα κλιμάκια του Κόμματος, η θωράκιση του Κόμματος με την εξαγωγή ανάλογων συμπερασμάτων.

Αξίζει να μελετηθούν οι μορφές πάλης του εργατικού - λαϊκού κινήματος, η στάση των κομμουνιστών, αγωνιζόμενων εργατών και αγροτών στις διώξεις.

Επίσης, αναδεικνύονται ο διεθνιστικός χαρακτήρας του Κόμματος ως τμήματος της Κομμουνιστικής Διεθνούς, η εναντίωση του ΚΚΕ στην ιμπεριαλιστική Μικρασιατική Εκστρατεία.

Σε αυτό το μέρος του Τόμου Α2 ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη στρατηγική που διαμόρφωσε το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, ιδιαίτερα από το 1928 (6ο Συνέδριο της ΚΔ) και στη συνέχεια (7ο Συνέδριο της ΚΔ, 1935). Αυτή η στρατηγική άσκησε καθοριστική επίδραση στη στρατηγική του ΚΚΕ. (...)

Από το 1934, αλλά και σ' όλη τη δεκαετία του 1940, στις προγραμματικού χαρακτήρα Αποφάσεις του Κόμματος κυριάρχησε η σταδιοποίηση με τη μία ή άλλη μορφή, δηλαδή παρεμβλήθηκαν ένας κυβερνητικός στόχος πριν από τη σοσιαλιστική επανάσταση, ή και πιο καθαρά ένας μεταρρυθμιστικός - μεταβατικός κυβερνητικός στόχος που αποδυνάμωνε και απενεργοποιούσε τον διακηρυγμένο στόχο της σοσιαλιστικής επανάστασης, οδηγούσε σε πολιτική συμμαχίας με αστικές δυνάμεις, αρχικά με δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας και ας είχαν αστικοποιηθεί, στη συνέχεια με τις λεγόμενες «δημοκρατικές», «φιλειρηνικές» ή αντιφασιστικές αστικές δυνάμεις.

Το Δοκίμιο χρησιμοποιεί όσα στοιχεία διέθετε που δείχνουν τη σχετική διαπάλη στο Κόμμα και στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Συνεχίζουμε να διερευνάμε τις αιτίες που οδήγησαν την ΚΔ στο να μη διαμορφώσει επαναστατική στρατηγική στις παραμονές του ιμπεριαλιστικού πολέμου και φιλοδοξούμε να έχουμε κάτι περισσότερο να πούμε την επόμενη χρονιά, με αφορμή τα 100 χρόνια από την ίδρυση της ΚΔ.

Ο Τόμος Β1 αναφέρεται στη δράση του ΚΚΕ στον Β' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο. Περιλαμβάνει τη στάση του Κόμματος στον Ιταλοελληνικό πόλεμο και την ανασυγκρότησή του στις συνθήκες της τριπλής φασιστικής κατοχής. Αναδεικνύεται ο πρωτοπόρος ρόλος του στην ίδρυση της Εθνικής Αλληλεγγύης, του Εργατικού ΕΑΜ, του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, του ΕΛΑΝ, της ΕΠΟΝ, της ΟΠΛΑ και άλλων οργανώσεων. Πραγματεύεται τη δράση των κομμουνιστών στη Μέση Ανατολή για τη συγκρότηση της Αντιφασιστικής Στρατιωτικής Οργάνωσης (ΑΣΟ) και των Αντιφασιστικών Οργανώσεων του Ναυτικού και της Αεροπορίας. Τεκμηριώνεται η μεγάλη συνεισφορά του ΚΚΕ και των απελευθερωτικών οργανώσεων μέσα από τις οποίες έδρασε, εναντίον των κατοχικών στρατευμάτων και των ντόπιων συνεργατών τους.

Αναλύεται ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας του πολέμου και αυτοκριτικά κρίνεται το γεγονός ότι το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα δεν μπόρεσε να διαμορφώσει στρατηγική πάλης για την εργατική εξουσία σε συνθήκες πολέμου και επαναστατικής κατάστασης σε μια σειρά χώρες, βέβαια και στην Ελλάδα. Αναδεικνύεται ο καθοριστικός ρόλος του Κόκκινου Στρατού και γενικότερα της ΕΣΣΔ στη συντριβή του ναζισμού - φασισμού στην Ευρώπη και στην πάλη για την ανατροπή της αστικής εξουσίας κυρίως σε 6 χώρες, επισημαίνονται όμως και οι αδυναμίες λόγω έλλειψης ενιαίας επαναστατικής στρατηγικής, ιδιαίτερα με τον τρόπο και τον λόγο που προβλήθηκε για τη διάλυση της ΚΔ.

Αυτός ο Τόμος είναι θεμελιακός για τη στρατηγική αντίληψη του ΚΚΕ. Τα συμπεράσματά του έχουν σημασία για το σήμερα και το αύριο του εργατικού κινήματος.

Ο Τόμος Β2 έχει τίτλο του: «Η εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ)».

Δεν είναι ένας Τόμος που ταυτίζεται με την αντίστοιχη έκδοση. Περιλαμβάνει πολύ πιο πλούσιο υλικό, την ανάλυση του διεθνούς μεταπολεμικού συσχετισμού δυνάμεων και της στρατηγικής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος σε συνθήκες που είχε συγκροτηθεί το Γραφείο Πληροφοριών των Κομμουνιστικών Κομμάτων, γνωστό ως Κομινφόρμ.

Παρουσιάζονται αυτοκριτικά οι εκτιμήσεις και οι θέσεις του 7ου Συνεδρίου του ΚΚΕ (1-6 Οκτώβρη 1945), που δεν μπόρεσε να επανεκτιμήσει τη γραμμή πάλης του ΚΚΕ και έγκαιρα να ανταποκριθεί στις ανάγκες της ένοπλης πάλης σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης.

Γίνεται η εκτίμηση ότι και οι μετέπειτα Ολομέλειες της ΚΕ δεν διόρθωσαν τη στρατηγική του Κόμματος, αν και φαίνεται ότι προσανατολίζονταν στον ένοπλο αγώνα, όμως με ασάφεια και αντιφατικότητα για τον χαρακτήρα του. Στην αντίληψη για τον ένοπλο αγώνα κυριαρχούσε ο περιορισμένος και αμυντικός του χαρακτήρας και όχι ο γενικευμένα οργανωμένος επιθετικός ενάντια στην αστική εξουσία. (...)

Βέβαια, η έκβαση μιας τέτοιας επαναστατικής εργατικής εξέγερσης δεν μπορεί να προκαθοριστεί, αφού εξαρτάται και από τον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων. Ωστόσο, δεν υποτιμάμε ότι τα λάθη στρατηγικής του Κόμματος και οι αδυναμίες στην οργάνωση του ένοπλου αγώνα έδωσαν περιθώρια στην ανασυγκρότηση του ελληνικού καπιταλιστικού κράτους, με την αποφασιστική παρέμβαση αρχικά του βρετανικού και στη συνέχεια του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, με το Δόγμα Τρούμαν, το Σχέδιο Μάρσαλ.

Συνεχίζουμε να διερευνούμε αν η καθυστέρηση στη γενίκευση του ένοπλου αγώνα οφειλόταν κυρίως σε δισταγμό του Κόμματος ή κυρίως σε δισταγμό των αδελφών ΚΚ, πρώτα απ' όλα του ΚΚΣΕ. Στον Τόμο παρουσιάζουμε μια σειρά στοιχείων και ντοκουμέντων που προσανατολίζουν στο συμπέρασμα ότι από το Κόμμα υπήρχαν ένας προσανατολισμός και ορισμένη προετοιμασία για γενική λαϊκή εξέγερση, χωρίς βέβαια να απαλλάσσονται οι Αποφάσεις του Κόμματος από τη σύγχυση ως προς τον χαρακτήρα της ένοπλης λαϊκής εξέγερσης, που συνέχιζε να θεωρεί ως μαζική λαϊκή αυτοάμυνα και πίεση για «ομαλές δημοκρατικές εξελίξεις».

Σημειώνουμε ακόμα ότι το ΚΚΕ πάντα έβλεπε ότι αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος και ως τέτοιο επιδίωκε τη συμφωνία των αδελφών γειτονικών ΚΚ και του ΚΚΣΕ στον ένοπλο ταξικό αγώνα και γενικότερα ενδιαφερόταν για τη σταθεροποίηση της σοσιαλιστικής εξουσίας σ' αυτές τις χώρες, για την προστασία τους από ενδεχόμενη ιμπεριαλιστική επίθεση.

Ομως, δίδαγμα διαχρονικής σημασίας απ' όλη αυτήν την περίοδο είναι ότι ο σταθερός επαναστατικός στρατηγικός προσανατολισμός σε κάθε χώρα είναι η καλύτερη συμβολή για την ευνοϊκή αλλαγή στον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων.

Στο σύνολο των σελίδων των 4 Τόμων του Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ για τα χρόνια 1918-1949 μπορείτε να βρείτε τις πραγματικές και όχι τις παραποιημένες θέσεις του ΚΚΕ για σειρά σύγχρονων πολιτικών προβλημάτων, όπως το Κυπριακό, το λεγόμενο Μακεδονικό, που έχουν ιστορικές ρίζες. Θα βρείτε και την εξήγηση, τους παράγοντες που οδήγησαν ακόμα και σε λαθεμένες θέσεις ή και το πώς διορθώθηκαν στην πορεία.

Θα βρείτε, επίσης, την εξήγηση για ιδιαιτερότητες της αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής στην Ελλάδα σε σύγκριση και με καπιταλιστικά κράτη ανάλογου πληθυσμιακού μεγέθους. Θα βρείτε μια εξήγηση για τις σημερινές αμφισβητήσεις στην ιδιοκτησία δασικών, λιβαδικών και άλλων εκτάσεων, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ακόμα κτηματολόγιο και να μην είναι ξεκαθαρισμένοι τίτλοι ιδιοκτησίας.

Θα βρείτε την πρωτοποριακή επαναστατική αντίληψη και πρακτική του ΚΚΕ για σειρά σύνθετων κοινωνικών προβλημάτων, όπως είναι το ζήτημα της ισοτιμίας και χειραφέτησης της γυναίκας. Καθοδηγητικά όργανα, κομμουνιστές σε συνδικαλιστικά όργανα, κομμουνίστριες και συναγωνίστριες στο κίνημα, ΚΝίτισσες, διαβάζοντας τις αντίστοιχες σελίδες μπορούν να αποκτήσουν αντικειμενική ιδεολογική - πολιτική αντίληψη για την ιστορία και την εξέλιξη της κοινωνικής θέσης της γυναίκας, να εμπνευστούν για την εξειδικευμένη δουλειά του Κόμματος και της ΚΝΕ στις γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.

Τα αναλυτικά περιεχόμενα κατά Τόμο είναι οδηγός για τη μελέτη του Δοκιμίου, την αξιοποίησή του από κάθε μέλος και φίλο του Κόμματος και της ΚΝΕ, κάθε συνεπή συναγωνιστή και συναγωνίστρια (...).